गजबजलेल्या आठवणी - "२६ जुलै २००५"

"२६ जुलै २००५"

(Reposting)

२६ जुलै २००५ हा दिवस बहुतेक सर्वांना सहज आठवत असेल. होय तोच दिवस जेव्हा मुंबईला जलौघाने करकचून मिठी घातली.

कर्मधर्मसंयोगाने त्याच दिवशी माझे मुंबईमध्ये काही काम निघाले होते. पहाटेची Volvo घेऊन मी पुण्यावरून दादरला पोहोचलो, आणि तिथून taxi ने होर्निमन सर्कलला. सकाळी वातावरण ढगाळ होते, परंतु कुठे अतिवृष्टी वगैरे होईल असे वाटत नव्हते. तसेही मुंबईला पावसाळ्यात २-३ वेळा तरी झोडपले जातेच, त्यामुळे जोरदार पाऊस मुंबईत होणे हे पुणेकरांना सुद्धा नवीन नाही. आपल्या सक्षम वेधशाळेनेदेखील स्वत:च्या प्रतिष्ठेला जागत अतिवृष्टी किंवा ढगफुटी अशी कुठलीही भानगड मुंबईत होईल असे वर्तवले नव्हते.

सकाळपासून दुपारी सुमारे ३ पर्यंत मी एका Law Firm च्या Office मध्ये कामात व्यस्त होतो. बाहेर काय चालू आहे ह्याचा काहीच पत्ता नव्हता. त्यावेळी मोबाईलवर internet वगैरे काही नसल्यामुळे तशा काही बातम्याही मिळाल्या नाहीत.

काम संपवून जेव्हा खाली उतरलो तेव्हा पाऊस पडत होता, म्हणून बिल्डींगच्या दारातच पाऊस थांबण्याची वाट पहात उभा राहिलो. बरेच लोक तिथे उभे होते, त्यांच्यातील चर्चेवरून असे काहीसे कळले कि local train बंद पडल्या आहेत वगैरे. पण हे ही तसे फार नवीन नव्हते.

काही वेळात पाऊस थांबला तसा मी प्रथम सर्कलला उभ्या असलेल्या ट्राफिक पोलीसकडे चौकशी केली, तर तो म्हणाला कि एव्हाना local train सुरू झाल्या असतील. त्यावरून मला असे कळले कि परिस्थिती normal आहे. आमच्या कंपनीचे एक ऑफिस चर्चगेट स्टेशनजवळ असल्याने मी पहिल्यांदा तिथे जायचे ठरवले. जाताना फौंटन, चर्चगेट सगळीकडेच माणसे आणि वाहतुकीची प्रचंड गर्दी दिसली. ट्रेन सुरू नसल्याचेही कळले. ऑफिसवर गेल्यावर तिथल्या लोकांनी मला लगेच मुंबई सोडण्याचा सल्ला दिला, आणि ते सगळे देखील वेळेआधी ऑफिसमधून निघत आहेत असे सांगितले. त्यावरून परिस्थिती थोडी गंभीर आहे असे कळले.

मी परत चालत हाय कोर्ट बिल्डींगच्या मागच्या रस्त्यावर आलो. वाहतूक पूर्ण ठप्प झालेली होती. जवळपास ३०-४० मिनिटे वाट पाहिल्यानंतर अखेरीस एक taxi वाला मला दादरला घेऊन जायला तयार झाला. वाहतूक इतक्या धीम्या गतीने चालली होती कि फोर्ट पासून भायखलापर्यंत पोहोचायला आम्हाला जवळपास २ तास लागले. तिथे पोहोचेपर्यंत taxi मधला gas संपल्यामुळे taxi थांबवावी लागली. मी taxi वाल्याचे पैसे चुकते केले. समोरच एक Police Van उभी होती. मी त्यांच्याजवळ चौकशी केली कि मला पुण्याला जायचे आहे, तर काय करू. त्यांनी मला भायखळा स्टेशनवर ट्रेन चालू झाली का ते पाहावे असा सल्ला दिला. (पण पुण्याकडे जाणे शक्य नाही अशी कुठलीही सूचना दिली नाही.......का ते अजून कळत नाही).

रस्त्यावर घोटभर पाणी साचले होते. एव्हाना बहुदा ६ वाजले असावेत, पण प्रकाश होता. भायखळा स्टेशनजवळ रस्त्यावरील लोकांना ट्रेन विषयी विचारता ते हसलेच. ते म्हणाले ट्रेन काही उद्यापर्यंत सुरू होत नाही. मला परिस्थितीची थोडी थोडी कल्पना येऊ लागली होती. पण डोक्यात एकच विचार पक्का होता कि दादरला पोहोचायचे, पुण्याची Volvo पकडायची आणि ह्या रगाड्यातून सुटायचे. मी भायखळाकडून दादरकडे पायी चालायला सुरुवात केली.....

रस्ताभर किमान घोटाभर पाणी होतेच होते. कुठे कुठे ते वाढून गुढघाभर होते. मी तसाच चालत होतो. रस्ता काही पूर्ण माहित नव्हता, पण लोकांना विचारात पुढे मार्गक्रमण चालू होते. माझ्याबरोबरीने शेकडो-हजारो लोक चालत होतेच, त्यामुळे कुठेही panic झाल्यासारखे वाटले नाही. बऱ्याच ठिकाणी झोपडपट्टीतील लोक रस्त्यावर येऊन कुठे खड्डे असतील तर चालणाऱ्या लोकांना मार्गदर्शन करत होते, काही ठिकाणी पाण्याला वेग होता तिथे त्यांनी मानवी साखळी केली होती, काही ठिकाणी चालणाऱ्या लोकांना ते पाणी पुरवत होते, जमेल तशी मदत करत होते.....काय म्हणावे ह्याला....अजूनही आठवून कृतज्ञतेने डोळे ओलावतात. एक दृश्य विवक्षित आठवते. एका ठिकाणी एका म्हाताऱ्या जोडप्याची कार रस्त्याच्या मध्येच बंद पडली होती, आणि ते ती कार बाजूला घेण्यासाठी ढकलत होते. लगेच आसपासची पोरे-लोक त्यांच्या मदतीला धावली, आणि त्यांनी बहुदा ती कार एका बाजूला लावली असेल! चालणारे लोक अगदी व्हीटीपासून सुद्धा चालत होते, पण कुठेही थकवा किंवा तक्रार नव्हती. त्यामुळे मी देखील शांतपणे चालत होतो.

आधी घरी फोन झाला होता आणि मी त्यांना एवढेच सांगितले होते कि मी पुण्याला येईन, मी सुरक्षित आहे. लोअर परेलपाशी माझ्या वाहिनीचा फोन आला तिने तिच्या मुंबईतील नातेवाईकांचे पत्ते दिले. मोबाईलची battery मारायला टेकली होती म्हणून मी मोबाईल बंद केला.

flyovers पूर्ण गाड्यांनी भरलेले होते. लोअर परेलमध्ये पाणी वाढून गुढघाभर झाले होते. दादरच्या जवळ पोहोचलो तर लाईट गेलेले होते. कुठेतरी एक रस्ता मी चुकलो बहुदा आणि एका अगदी कमी गर्दी असलेल्या रस्त्याला लागलो. तिथे जवळपास कुणीच चालणारे दिसत नव्हते, आणि पाणी देखील कमरेपर्यंत झाले होते. मला पोहता येत नसल्याने, आणि एवढे जास्त पाणी, अंधार, निर्मनुष्य रस्ता ह्यामुळे तिथे जरासा मी धास्तावलो. पण चालत राहिलो.

शेवटी दादरच्या पुलाखाली पोहोचलो जिथून पुण्याच्या buses जातात, आणि तिथे पोहोचल्यावर पहिल्यांदाच मला असे समजले कि पुणे बिणे भूल जाओ! तिथे मला कळले कि मुंबई - पुणे रस्ताच पाणी भरल्याने बंद पडला आहे. आता काय करायचे! मी दादर स्टेशनच्या जवळपास कुठेतरी हॉटेल मध्ये राहावे असा भाबडा विचार केला, आणि पूनम पासून ते स्टेशनकडे जाणाऱ्या रस्त्यावरील सर्व हॉटेलकडे चौकशीसाठी जाऊ लागलो. तिथे पाणी खूप जास्त भरले होते. जवळपास छातीच्या पातळीपर्यंत पाण्यात मी चालत होतो. संपूर्ण अंधार होता. एक दोन हॉटेलच्या दारातूनच निराश परतल्यावर मला लक्षात आले कि कुठल्याही हॉटेल किंवा लॉजमध्ये जागा मिळणे शक्य नाही. मग काय करायचे!

तसाच छातीभर पाण्यातून चालत पुन्हा दादरच्या fly over कडे आलो. पोटात एव्हाना खड्डा पडला होता. नशिबाने थोडा शोध घेतल्यावर एका पंजाबी restaurant मध्ये जागा मिळाली. बूट, सॉक्स सगळे काढून, pant खालून fold करून चक्क मांडी घालून तिथे बसलो. नशिबाने काहीतरी खायला मिळाले. बराच वेळ तिथे असाच घालवला. तेव्हा असे ठरवले कि आजची रात्र दादरच्या पुलाखाली काढायची. तिथे भरपूर गर्दी होतीच.

जेवण करून खरोखर दादरच्या पुलाखाली आलो, इकडे तिकडे फिरत राहिलो. कुठे बसायला जागा मिळते का पहात होतो. वाहिनेने तिचे बाबाही मुंबईत अडकले आहेत आणि ते गिरगावात त्यांच्या भावाकडे राहिले आहेत असे कळवले होते. त्यांचा पत्ताही दिला होता. पण गिरगावला परत जायचे कसे हा प्रश्नच होता. असाच फिरत असता, अचानक एक taxi आली आणि त्यातून काही लोक उतरले. मी त्या taxi कडे धावलो आणि त्याला गिरगावला येणार का विचारले. तो थोडा विचार करून हो म्हणाला. चर्चगेटवरून येऊन पुन्हा आता गिरगावला जायचे ही एक थट्टाच होती. जर तिथल्या पोलिसांनी योग्य मार्गदर्शन केले असते तर कदाचित एवढा उपद्व्याप झालाच नसता.

मी taxi मध्ये शिरतोय एवढ्यात ४-५ एकदम झोपडपट्टी category ची दारू प्यायलेली मुले अचानक taxi मध्ये शिरली. त्यांची स्थिती पाहून त्यांना काही बोलणे म्हणजे भांडण ओढवणे होते. मी त्यांना सांगून पहिले कि मी ह्या taxi त बसतोय, तर ती म्हणाली तुम्हीही बसा आम्हीही बसतो. मी मान्य केले आणि निघालो, पण मनात धास्ती होती कि न जाणो वाटेत ही मुले काही दगाफटका करतील. पण झाले उलट, दारू प्यायलेली असली तरी त्या मुलांना कुठे पाणी साचले आहे, कुठे नाही ते माहित होते. त्यांनी taxi वाल्याला guide करत कमी पाण्याच्या रस्त्याने एका ठिकाणापर्यंत नेले आणि ती उतरली. पैसे देण्याचा प्रश्नच नव्हता!

मग आमची स्वारी निघाली गिरगावकडे. taxi वालाही बरा होता, कुठेही तक्रार न करता, खूप वेळा रस्ता बदलत बदलत त्याने शिताफीने रात्री सुमारे १.३०-२ च्या सुमारास मला गिरगावात पोहोचवले....

त्या रात्री मी माझ्या भावाच्या चुलत सासऱ्यांच्या दोन खोल्यांच्या घरातल्या चाळीत राहिलो. त्यांचाच एक जुना लेंगा घातला. भावाचे सासरे तिथेच होते. चुलत सासरे अपंग, त्यांची एक Cancer असलेली बहिणही तिथेच होती. त्याचदिवशी तिची केमो झालेली, त्यामुळे त्यांनाही खूप त्रास होत होता.

दुसऱ्या दिवशी सकाळी जवळच्या दुकानातून कपडे खरेदी केले. एक दिवस आणखी त्याच चाळीत काढला. चाळीत बहुतेक घरात असेच 'बिन बुलाये मेहमान' होते. बऱ्याच घरातील कुणी ना कुणी घरी परतलेले नव्हते वगैरे बरेच काही!

माणसांचे, माणुसकीचे पुष्कळ रंग त्या दिवशी पहिले. मुंबईला त्या दिवशी पावसाने जरी धुवून काढले तरीही माझ्या मनातील तो दिवस कुठल्याही पाण्याने धुवून टाकता येणार नाही!

सारंग भणगे