काही काही आठवणी असतात त्या वणासारख्या, जखमा भरून आल्या तरीही कायम मागे उरतात, कधीही न मिटण्यासाठी!
Star Trek ही TV Serial दूरदर्शन हे एकमेव TV Channel असण्याच्या जमान्यातले दिवस. Star Trek संपले कि मी, सचिन, राहुल आणि आशु Start Trek-Star Trek खेळायचो. कुणीतरी Captain, कुणीतरी Spoke कि कोण तो लांबकान्या असे एकेक character व्हायचो, आणि आमच्या लहानग्यांच्या मनातून काहीतरी stories निर्माण व्हायच्या, जो आमचा खेळ व्हायच्या.
खेळता खेळता खोट्या खोट्या बंदुकींनी मारामारीही व्हायची, मग त्यात कुणी मारायचं, कधी मी; कधी राहुल; कधी आशु आणि कधी सचिन. सगळे त्या खेळात मेल्यानंतर कुठेतरी जाऊन कोसळायचे, म्हणजे खरोखर मेल्यानंतर माणसाचे शरीर जसे कोसळते तसे. पण सचिन........तो उभ्या उभ्याच मारायचा, म्हणजे मेल्यानंतरही तो उभाच असायचा. आम्ही फार हसायचो त्याच्या ह्या मारण्यावर.
तेव्हा कल्पना नव्हती कि तो असाच एक दिवस उभ्याउभ्याच निघून जाणार आहे....फक्त त्यावेळी आम्ही हसत नाही तर ओक्साबोक्शी रडत असणार आहोत!
-------------------------------------------
सचिन लहानपणापासूनच तब्येतीने जाड असल्याने त्याला आम्ही अर्थात जाड्या म्हणायचो. त्याच्या चेहऱ्यावर ह्याचा कधी राग पाहिल्याच आता तरी आठवत नाही. जाडी लोक सहसा दिलखुलास हसतमुख असतात, असा माझातरी अनुभव होता. सच्या, निदान लहानपणी तरी, तसा हसतमुख नक्कीच होता. जितकं त्याच खेळातलं ते मरणं विचित्र, तितकंच त्याच हसणं सुद्धा. हसताना तो पायरी पायरी वर चढत गेल्यासारखा हसायचा. त्या हसण्याने सुद्धा आम्हाला हसू यायचे.
पण जसा जसा तो मोठा होत गेला, तसं त्याचं हसू विरत गेलं, विरळ होत गेलं. काय कारण होत? मला ते निश्चितच माहित होत, कळत होत, पण निरुपाय होतो सगळेच. परिस्थिती आणि वास्तव हे असे दोन अहि महि असतात कि त्यांवर मात करण हे भल्याभल्यांना शक्य होत नाही. घरातील आर्थिक परिस्थिती आणि त्यात राहुलचे बेलगाम वागणे, ह्यातून लहान असून सचिन राहुलपेक्षा अधिक समज असलेला झाला, कदाचित आता वाटते कि त्याच्या वयापेक्षा थोडा आधीच!
त्याच्याभोवतीचा परिस्थितीचा काळोख जसजसा अधिक गडद होत होता, तसा सचिन मात्र अधिक उजळत होता. मला आठवतय कि लहानपणी त्याला कसलातरी मेंदूचा आजार झाला होता. त्यामुळे सुरुवातीला तो अभ्यासात जरा संथ होता. राहुल एकदम हुशार पहिल्यापासूनच. पण सचिननेही पुढे पुढे गती पकडली. त्याला असलेल्या परिस्थितीच्या जाणीवेमुळे त्याने निसर्गदत्त बुद्धिमत्तेला कष्टांची जोड दिली आणि सहजगत्या तो ICWA with rank झाला.
पाठोपाठ त्याने CA करायला घेतले, आणि आम्हाला सगळ्यांना खात्री होती कि सच्या सहजच CA होऊन जाईल. अपेक्षेप्रमाणे CA Inter सचिन अगदी हसत खेळत झाला. राहुल देखील तोपर्यंत CA Inter झालेला होता. दोघा भावांनी मिळून 'अथर्व कन्सल्टंट' अशी Accounting firm सुरू केली. सुगीचे दिवस जवळ आले होते!
--------------------------------------------
राहुल आणि सचिन दोघेही जसे बुद्धीने हुशार तसेच बोलायला कमाल. लोकांशी दोघेही इतके मिळून मिसळून वागत, आणि बोलता बोलता लोकांची खेचण्यात तर पटाईत. त्यामुळे दोघांचे प्रचंड मित्र; ओळखीचे आणि भरपूर नातेवाईकसुद्धा. त्यामुळे घरी आणि बाहेर दोघांबरोबर सतत राबता. बर मित्र परिवार म्हणजे असे नाही कि हा राहुलचा मित्र; तो सचिनचा मित्र. सगळे मित्र दोघांचेही तितकेच चांगले. सगळ्या मित्रांचे अगदी घरोब्याचे संबंध. हे सांगताना अजिबात अतिशयोक्तीने लिहित नाहीये!
खिशात तर पैसे नव्हते; पण तरीही ते घर घेणे महत्वाचे होते. अर्थात, पैसे नसताना घर विकत घेण्याचा एकच मार्ग आणि तो म्हणजे गृहकर्ज. पण गृहकर्ज ही काय भानगड असते हे कुणाला माहित होते! असल्या कामात सच्या कामाला यायचा.
आधीच ठरल्याप्रमाणे दोन तीन बँकांना visit मारायचे ठरले होते. काय कागदपत्र लागतात, Bank Manager ला आमची कर्ज परत करायची credibility आहे हे कसे पटवायचे (सुदैवाने तेव्हा Manager ला पुष्कळशा discretionary powers असत), हे सगळे कुणाला माहित, तर सच्याला. मग आम्ही दोघे अक्खा दिवसभर इथून तिथे, तिथून इथे असे फिरलो गृहकर्जाचे काम करण्यासाठी. सच्याबरोबर अख्खा दिवस घालवला, गप्पा; गोष्टी; चहा आणि काम सगळंच!
सचिन माझे tax return चे देखील काम पाहायचा. २-३ वर्ष झाले माझे tax return तयार करून file करणे सचिनच करायचा. मैत्री इतकी जवळची होती, आणि माझ्याही खिशात इतके कमी पैसे असायचे कि सच्याला कधी त्याच्या कामाचे पैसे विचारले देखील नाहीत. पण मनात ठरवले होते कि पुढच्या tax return च्या वेळी सच्याला २ शर्ट घेऊन द्यायचे.
सच्याची CA Final ची परीक्षा १-२ दिवसापूर्वीच संपली होती. घरात अजून तशी पैशाची तंगी होतीच. अथर्व कन्सल्टंटचा जम अजून काही बसलेला नव्हता. त्यामुळे सच्याने CA चा निकल लागेपर्यंत कुठेतरी नोकरी करायचे ठरवले.
सच्या तसा खरेतर आशुचा; म्हणजे माझ्या धाकट्या भावाचा जिगरी; आणि राहुल माझा जिगरी. पण सच्याबरोबर माझे पण मस्त जमायचे.
आशुदेखील त्याचदरम्यान नोकरी शोधू लागला होता. दोघांनी मिळून दोन दिवस पेपरमध्ये असल्या-नसल्या सगळ्या नोकऱ्यांच्या जाहिराती वाचून-वेचून त्या त्या ऑफिसेसला visit मारायचा plan बनवला होता. दोघे दोन दिवस नुसते फिरत होते. म्हणजे आदल्या दिवशी सच्या पूर्ण दिवस माझ्या बरोबर होता; आणि नंतरचे दोन दिवस आशुबरोबर भिरभिरत राहिला.
तर असे दोन दिवस फिरल्यावर आशु आणि सचिन दौलत ढाब्याला जेवायला गेले होते. रविवार, २५ मे २००१ चा तो दिवस. त्या रात्री मी जवळपास १.३० वाजता घरी आलो. एका मित्राची engagement मोडली, त्यामुळे तो जाम frustrated होता. त्याच्याबरोबर रात्री उशिरापर्यंत सातारा रोडवरील Lotus Court च्या पायऱ्यांवर त्याला समजावत, थोपटत, धीर देत बसलो होतो. आशु साधारण तेव्हाच जेऊन घरी आला होता.
रात्र खूप झाल्यामुळे आम्ही सारे अर्थातच झोपी गेलो. सव्वा दोनचा सुमार असेल, घरचा फोन खणखणला. कुणी घेतला आठवत नाही, पण फोन राहुलचा होता. सच्याच्या पोटात खूप दुखतंय म्हणून माझ्या मोठ्या भावाला फोन केलेला. तो डॉक्टर आहे. मोठा भाऊ (आनंद) सचिनशी फोनवर बोलला, सचिन फोनवर बोलत होता म्हणून त्याने काही औषधे राहुलला लगेच आणायला सांगितली. Indigestion किंवा तसेच काहीसे असावे असे त्याला वाटले कारण सचिन फोनवर बोलत होता.
आम्ही पुन्हा झोपलो. ३.३० च्या दरम्यान पुन्हा फोन खणखणला. राहुलने फोनवर सांगितले कि सचिनचे पोट फारच दुखत आहे आणि त्याला प्रचंड उलटी देखील झाली. तेव्हा त्याने त्यांचे family physician ह्यांच्या सल्ल्याने जोशी हॉस्पिटलला admit करायचा निर्णय घेतला होता. अर्थात आम्ही सगळे जागे झालो होतो. मी आशु आणि आनंदला म्हणालो कि तुम्ही दोघे जा, मी खूप उशिरा आल्याने दमलो आहे. मी सकाळी येतो हॉस्पिटलला. म्हणून आशु आणि आनंद तडक जोशी हॉस्पिटलला गेले........
पहाटे ५.१५ वाजता घरचा फोन खणखणला.......ह्यावेळी फोनवर आनंद होता. फोन उचलताच तो म्हणाला 'सचिन गेला........' कानावर विश्वास बसत नव्हता.......नक्की काय मनात येऊन गेले सांगता येणार नाही. आई शेजारीच उभी होती. मी तिला हे सांगताच ती इतक्या जोरात ओरडून रडायला लागली कि मी पार गोंधळून गेलो. तो आवाज ऐकून वहिनी बाहेर आली आणि तिने आईचा ताबा घेतला. त्यामुळे मला तातडीने तिथून निघता आले.
मी लगोलग स्कूटरवर टांग मारून बिबवेवाडीतून जोशी हॉस्पिटलकडे निघालो. वाटेत मित्रमंडळपाशी केऱ्या (आशु आणि सचिनचा मित्र) गाडीवर जाताना दिसला. त्याने मला पाहिले आणि गाडी तशीच टाकून 'सारंग.....' असे जोरात ओरडत माझ्या जवळ आला. मला स्कूटर सांभाळत त्याला सांभाळणे अतिशय जड गेले. कसे बसे त्याला सावरून, त्याची गाडी उचलून आम्ही जोशी हॉस्पिटलकडे निघालो.
जोशी हॉस्पिटलला पोचलो तोवर सचिनला घरी सुद्धा नेले होते. लगेच आम्ही घरी गेलो.
सचिनच्या घराच्या बिल्डींगखाली गर्दी जमली होती. सचिनचे मित्र; राहुलचे मित्र; बिल्डींग आणि परिसरातला मित्र परिवार; नातेवाईक असे सगळेच अगदीच थोड्या अवधीत जमले होते. मी घराशी त्यावेळी खूप जवळचा. मी थेट वर घरात गेलो. सचिनला जमिनीवर ठेवले होते. जो तो आक्रंदत होता. राहुल सचिनच्या शेजारी बसून त्याला गालावर मारत म्हणत होता 'ए उठ रे सच्या' उठ चल सगळे जमलेत.....'. काकूंची अवस्था बघवत नव्हती. मी थेट काकूंच्या जवळ जाऊन त्यांना धीर देण्याचा प्रयत्न केला. आशुदेखील उभा होता आणि फारच खचलेला होता. त्याच्या मनावर स्वाभाविकच प्रचंड परिणाम झाला होता. एकूणच सगळे हवालदिल होते.
का कुणास ठाऊक मला अजिबात रडू येत नव्हते. मी शक्य त्यांना धीर देत होतो.
काही वेळाने ambulance आली. सचिनला ambulance मध्ये ठेवले. आणखी कुणाबरोबर तरी मी ambulance मध्ये शिरलो. अजूनही मला रडू येत नव्हत! फक्त मी थोडा गलबलून म्हणालो कि ह्यावेळी शर्ट घेऊन देणार होतो. पण ............
वैकुंठात सचिनला पोहोचवले ते तो पुन्हा न परतण्यासाठी.....
------------------------------------------------------
आलेला माणूस जातोच कधी ना कधी, पण डाव रंगात आलेला असतानाच अर्ध्या ताटातून, कुणाच्या कल्पनेतील स्वप्नातसुद्धा असा विचार चुकूनही आलेला नसताना अचानक त्याला निर्दया काळाने कुणाच्या नकळत उचलून नेले. त्याच्या जाण्याच्या त्या आठवणींना आता ह्या शब्दांनी सजवून अप्रामाणिकपणा सुद्धा करावा वाटत नाही आता. पण देवसुद्धा अमानुष असतो ह्याचा प्रत्यय आला.
सारंग भणगे
