माझेच शब्द होते

भले शब्‍द होते, बुरे शब्‍द होते,
जसा अर्थ घ्यावा तसे शब्‍द होते

कळलेच अर्थ नाही; ना भाव ही तुला गं,
मौनातले गूज माझ्या; सांगित शब्द होते.

का साऊलीस माझ्या पाहूनी तु भिवावे,
अबोल व्यक्त झाले; ते माझेच शब्द होते.

गाईले गीत गूढ; मिठीत गाढ तुझिया,
गात्रात धुंद झाले; ते माझेच शब्द होते.

आज अस्मानही जहाले, साऊळे सांद्र दाट,
ते गात दुःख होते; ते माझेच शब्द होते.

मी अवघाच फ़ाटलो कि; वा-यास सांधताना,
वादळात ध्वस्त झाले; ते...... माझेच शब्द होते....
======================================
सारंग भणगे. (28 डिसेंबर 2008)

पहाट

निसर्गवैभव.

आज फ़ुटावे अस्मानाला पंख त्याने उडून जावे,
घेऊन हाती हात ढगाचा क्षितीजानेही झुलुन घ्यावे.

गोड फ़ुटावे धरतीलाही सुर सुगंधित गाण्याचे,
सागर लाटी कान देऊनी गान ऐकतो पाण्याचे.

पानावरती दंवबिंदुंनी पहाटकाळी उगा निजावे,
पिउन सारी मेघममता धरतीनेही चिंब भिजावे.

उंच कड्याच्या ओठांमधुनी निर्झरबालक खेळावे,
तरूणाईच्या परसामध्ये फ़ुलाफ़ुलांचे मेळावे.

तृणांवरती नाचतनाचत समीरालाही झुलवावे,
इंद्रधनुचे दान देऊनि आकाशाला खुलवावे.

घट्ट ओल्या मातीमध्ये मुळामधूनी पसरावे,
किरणांसंगे खेळत असता सूर्यालाही विसरावे.

हिरवाईच्या लतामंडपी तुळसमंजि-या हलती-डुलती,
पर्णसड्यातुन गंधमाधवी मोहवती मधुमालती.

शांत वनावर फ़ुंकर घाली वारा अवखळ निलाजरा,
काट्यावरती गुलाब फ़ुलला अतीव बुजरा नि लाजरा.
(कातरवेळी वाटेवरती रंग पिसारा खुले साजरा)

डोंगर भासे निळेनिळे नि पहाड काळे कभिन्न,
पलाश पिंपळ पळस अवघे दुरुन भासती अभिन्न.

पहात राहतो निसर्गवैभव डोळे भरुनि मोदभरे,
काव्यामधुनी गाणे गातो ऐका जन हो नादभरे.
=======================================
सारंग भणगे. (7 डिसेंबर 2008)

१४ डिसेंबर २००८ - पुणे स्नेहमेळावा.

१४ डिसेंबर २००८ - पुणे स्नेहमेळावा.
(ही तर फ़क्त सुरुवात...........)

"जगणे केवळ जगणे नाही
हे बंध अवीट नात्यांचे
शब्द सारे एक जहाले
गाव वसवण्या कवितांचे"

वृत्तांत काय लिहावा. जे अनुभवायचे ते शब्दात कसे बांधावे! अतिशयोक्ती नाही, जे मनात आले, तेच लिहीतोय.

दुपारची ४ ची वेळ, डिसेंबरच्या गारव्यात खुपच सुखद वाटत होती. एका नवीन विश्वाचा अनुभव घेण्याची हुरहुर घेऊनच पु.ल.देशपांडे उद्दानापाशी पोचलो. सर्वचजण अनोळखी असणार होते. पण ओळखिचे "धागे" ऑर्कुटवर जुळले होतेच. आताचा कार्यक्रम म्हणजे त्या "अमूर्त नात्यांना" "मूर्त स्वरूप" देण्याचाच प्रयत्न होता कदाचित.

प्रथम सुप्रियाशी ओळख झाली. ती 'सह' आली असल्यामुळे मला एक सुखद आश्चर्य वाटलं, सुप्रियाचं नाही; ह्रिषिकेशचं.

बागेचं फ़ाटक उघडून मी आत जाऊन तिकिट खिडकीपाशी उभा राहिलो, आणि योगेश तपस्वीचा फ़ोन आला. फ़ोन ठेवला कि योगेश समोर हजर. खुप जुना मित्र भेटल्यासारखे वाटले. कितीतरी दिवस आम्ही भेटूया असे म्हणत होतो. पण भेटायला वेळच यावी लागते, हेच खरं.

पाठोपाठ समोरुन अविनाशकाका येताना दिसले, हुबेहुब ऑर्कुटमधल्या त्यांच्या फ़ोटोसारखे असल्यामुळे आणि २३ नोव्हेंबरच्या कार्यक्रमात त्यांना पाहिलेले असल्यामुळे मी त्यांना लगेच ओळखले.डोळ्यासमोर माझ्या एका कवितेवर त्यांनी लिहीलेला "खरपूस" "अभिप्राय" आठवला. म्हटले, या माणसाशी पहिली दोस्ती केली पाहिजे. हासत सामोरा गेलो, त्यांनीही ओळखले. प्रत्यक्ष भेटल्यावर कुठेतरी स्पंदन जुळल्यासारखी वाटली. वाटलं, त्यांच ऑर्कुटवरचं वाक्-ताडन म्हणजे फ़क्त वरचा 'चारखण'च आहे. ग-यातला गोडवा अजुन चाखलाच नाहिये. कार्यक्रमात अविनाशकाका खुले दिल बोललेही, 'आम्ही कोणाला सोडत नाही. टीका करायची म्हटली कि सपाटून करायची. सारंगवर नुकतीच केली होती. पण कवितेवर प्रेम करायच.' एकच शिकलो, माणसाला एकच बाजु पाहून पारखु नये.

पाठोपाठ आणखि काही वयस्कर सद्ग्रहस्थ आले. ओळख झाली, पेठेकाका, आणि डोळ्यासमोर सुंदर सुंदर चित्र तरळुन गेली.

मग शशांक, शिरीन आणि प्रसन्ना भेटले. ते बराच वेळ बाहेरच होते. एकेकाशी ओळख होताना मनामध्ये यांच्याशी आपण काय काय कुठे कुठे बोललो याच्या आठवणी जमा होत होत्या.

सगळ्यांच्या चेह-यावर प्रसन्नता दिसत होती, उत्सुकता दिसत होती.

आणि मग या कार्यक्रमाच्या उर्ध्वर्यु 'आदिमाया' सोनालीताईंचे आगमन झाले.

आम्ही बागेतल्या नियोजित ठिकाणी प्रस्थान केले.

बाजुला हिरवळ, छानश्या झ-यासारखे झुळुझुळु वाहणारे पाणी, सुंदर झाडे आणि जपानी पद्धतीची झोपडीतील बैठक, यानी वातावरण हलकं, प्रसन्न वाटत होतं.

'सुरुवात कठिण असते'. कार्यक्रमाची कुठलीच आखणी करायची नाही असेच ठरवलेले होते, त्यामुळे थोडा संभ्रम होता, कि खरोखरच २-३ तास हे सगळे चालेल का? लोकांच्या काय प्रतिक्रीया असतील, बागेत खुप गोंधळ / ऊन असेल का? ई.

पण जशी सुरुवात झाली तशा माझ्या या सर्व शंका दूर झाल्या. आविनाश आणि पेठेकाकांसारखे सिनिअर लोक असल्यामुळे थोडा दिलासाही वाटला.

ओळख करुन घेणे अपरिहार्य होतेच. त्यामुळे सुरुवात ओळखिनेच केली. काही लोकांची आपापसात ओळख आधिपासून होती, पण बरेचसे जण नवीन आणि एकमेकांशी ओळख नसलेले होते.

सुरुवात माझ्यापासून केली. आणि मग एकेकाचं खरं स्वरूप कळु लागलं.

बहुदा शेवटचीच ओळख सुपर्णाची होती. त्यानंतर काहीजण आले, पण तत्पुर्वी ओळखिचा पहिला राऊंड संपलेला होता.

सुपर्णाने ओळख करुन द्यायला सुरुवात केली, तोवर लोक फ़ारसे बोलत नव्हते. पण सुपर्णाने मैफ़िलाचा रंग बदलायला सुरुवात केली.

कधी कल्पनाच नव्हती कि सुपर्णा एव्हढी हरहुन्नरी असेल. बंगाली, गुजराथी, मराठी अशा अनेक भाषा संस्कृतींचा तीचा परिचय आणि विविध क्षेत्रातील तीचा अनुभव हा या पुणेकर कविं मंडळींच्या दृष्टीने एक महत्वाचा दुवा असेल.

एव्हाना लोक छान मुरु लागले होते. ओळख ही केवळ ओळख परेड सारखि न होता हास्यविनोद आणि गप्पांच्या ओघात एक ओघवती ओळख घडून आली. कधीही न भेटलेले सर्वजण गहिरी जुनी ओळख असल्यासारखे वाटू लागले.

आता पुढचा महत्वाचा भाग होता. आज भेटलो, पुढे काय?

पण तो प्रश्नही दिलखुलास चर्चेत चटकन सुटला.

पुढला कार्यक्रम ठरला. लवकरच त्याची माहिती समूहावर तर मिळेलच. पण भविष्यातल्या या कार्यक्रमांची रुपरेषाही ठरली. ती आज इथे जाहीर करताना मला अतिशय आनंद होतो आहे, सार्थकतेचा.

दर महिन्याच्या शेवटच्या रविवार पुणे येथे बैठक होईल. ५ जण त्या बैठकीच्या नियोजनाची जबाबदारी घेतील. कार्यक्रमाची आखणी, जागा, वेळ ई. गोष्टी हीच मंडळी ठरवतील आणि आपल्या समूहावर सर्वांच्या माहितीकरीता कळवतील.

आज जरी अशी सुटसुटीत मांडणी आखली असली तरी पुढे जाऊन आणखि नियोजनबद्ध आणि उपयुक्त कार्यक्रम करण्याचा मानस व्यक्त झाला.

पुढच्या कार्यक्रमांचा आराखडा मुकर्रर झाल्यानंतर......... मग तर खरा कार्यक्रम होता.......

काशीला जाऊन गंगाच पाहिली नाही (किंवा अमेरिकेला जाऊन लास वेगास...) तर काय उपयोग.

पंडितांनी एकत्र यायचं आणि शास्त्रचर्चा नाही (किंवा गाढवांनी एकत्र यायचं आणि लाथांचा सुकाळ नाही) तर मग काय मजा!!!

पहिली कविता मला वाटते पेठेकाकांनी वाचली. (चुकले असल्यास कुणिही दुरुस्त करावे).

आणि मग काव्यांचे घडे रीक्त होऊ लागले. जगदिश, अक्षदा, श्रीकांत, शिरीन, आसावरी, दस्तुरखुद्द....आणि ईतरांनीही अनेक कविता वाचल्या. (माफ़ करा मित्रांनो अजुनही सर्वांची नावे लक्षात येत नाहीयेत). सगळे चिंब चिंब झाले.

आणि जणु श्रावणसरीना कस्तुरीचा सुगंध सुटावा, असा आणखि एक सुखद अनुभव सुपर्णाने दिला.

सुपर्णाने केवळ कविता म्हटलीच नाही, तर ती गायिली...तीच्या मुग्ध गळ्यात अवीट गोडी जाणवली. तीने गायलेले हिंदी शेर (सुपर्णा त्याला काय म्हणतात ठाऊक नाही. योग्य शब्द तु नंतर सांग) हे केवळ काव्य म्हणून अप्रतिम होते असे नाही, तर तीने ते गाऊन दाखवल्यानंतर त्यात वेगळीच मजा आली, त्यातल्या भावर्थ उफ़ाळुन वर आला.

मग सुपर्णाने तीचा पहिलाच (पुन्हा कदाचित मी चुकत असेन) मराठी प्रयत्न वाचून दाखवला.



"हर मुलाकात का अंजाम जुदाई क्युं है" हा प्रश्न कदाचित काही वेळाने मी जेव्हा कार्यक्रम थांबवण्याची विनंती केली तेव्हा कित्येकांच्या मनात येऊन गेला असेल.

मित्रांनो, जीवनातले काही क्षण तुमच्या सहवासात संपन्न झाले. त्याबद्दल व्यक्तीशः अनेक धन्यवाद. धन्यवाद म्हणताना आवर्जुन उल्लेख करेन तो म्हणजे शशांकचा. शशांक खास मुंबईहून या कार्यक्रमास हजर होता.

आणि शेवटी नक्की उल्लेख करेन तो म्हणजे नवीन मित्र श्रीकांतचा. हा मित्र कोपरगाववरुन केवळ कार्यक्रमासाठी आला. फ़क्त आलाच नाही तर उपाशी तापाशी आला. दुर्दैव कि कार्यक्रमाला कसलीच खाण्यापिण्याची व्यवस्था नव्हती.

श्रीकांत केवळ आलाचा नाही, तर त्यानं मैफ़िलीत वेगळाच उत्साह आणला. एक कविता गाऊन दाखविली, तर दुस-या कवितेवर मनमुक्त दाद मिळविली. त्याचा आयुष्यातला उत्साह पाहून एखाद्या मरगळलेल्याही चेतना मिळावी. मित्रा, तुला वारंवार भेटता येईल अशी आशा करतो.

आणि सर्व कविंमध्ये मुकाटपणे बसलेल्या दोन रसिकांना कसे विसरता येईल.

ह्रिषिकेष चाफ़ेकर आणि अरविंद सहस्त्रबुद्धे. या दोघांनी आम्हा सर्वांना २-३ तास मुकाटपणे सहन केलं. त्यांच्या रसिकतेला मुजरा करणे भाग आहेच, पण सुप्रिया आणि सुपर्णा (अरेच्चा, हा तर 'सु' योग आहे!!) यांना कविता का सुचु शकतात याचं कारणही लक्षात येतं. तुम्हा दोघांना नुसता धन्यावाद नाही, तर आम्हा तथाकथित (स्वकथित म्हणा हवं तर) कविंच्या कविता पुढच्यावेळिही ऐकण्यासाठी हे सस्नेह आमंत्रण.

आणि कार्यक्रमाला न आलेल्या, आणि ही क्षणचित्रे वाचणा-या (जळुन खाक होणा-या) सर्वांनाही या काव्यमेजवानीचं सस्नेह आमंत्रण......आजच.

एक उल्लेख टाळताही येत नाही; आणि करताही येत नाही. ती व्यक्ती कार्यक्रमाला नव्हती, मग उल्लेख कसा करायचा. पण ती कार्यक्रमाची मूळ स्फ़ुर्तीस्त्रोत आहे, त्यामुळे उल्लेख टाळणेही अशक्य.

काही लोकांना "नाम गुम जायेगा" असे म्हणत 'नामानिराळे' राहायला छान जमते. नामकाका येणार म्हणून् बरेच लोक तिथे आले होते. नामकांकडून ते न आल्याबद्दल काय penalty घेणार ते मलाही सांगा रे.


मित्रांनो, जेव्हढं आठवलं तेव्हढं लिहीलं आहे. पावसाचे सारेच थेंब झेलता येत नाही; कि केशराचा दरवळ शब्दात सांगता येत नाही. जेव्हढं आठवलं तेव्हढं लिहील आहे. तुम्ही वेचलेल्या पावसाच्या सुगंधित थेंबांच शब्दांकन करुन या माझ्या तोडक्या-मोडक्या प्रयत्नाला संपन्न करा.

अजय ने काढलेल्या चित्रांकनाची लिंक खाली देतो आहे.

अजुन सुरेशकाका, सुपर्णा ई. च्या चित्रफ़िती यापुढेच जोडाव्यात.

ज्या कविता सादर केल्या गेल्या (आसावरीः तु म्हटलेली सुधीर मोघ्यांचीही), ईथे टाकाव्यात. ते काम ज्याचे त्यानेच करावे, म्हणजे त्या कविच्या ओळखीसकट कविता इथे येईल.

सांगणे न लगे, कि न म्हटलेल्या कविता ईथे टाकू नयेत.

ही आमची "साठा उत्तराची कहाणी, पाचा (खरेतर एकाच) उत्तरी" सफ़ळ आणि संपूर्ण मानावी.

निरोप घेतो.............पुन्हा पुढच्या भेटीपर्यंतच.........पुन्हा लवकरच भेटण्यासाठी व्याकुळ होऊन.

तुमचाच............सारंग भणगे.


http://www.orkut.co.in/Main#Album.aspx?uid=13466013627587130606&aid=1229289059

सुंदर या वाटेवरती, तरुवरांची दाटीवाटी

सुंदर या वाटेवरती,
तरुवरांची दाटीवाटी,
जन्मांतरीची नातीगोती,
जुळतील वधुवर गाठीभेटी।

श्वास उठे रानातून,
निःश्वास सुटे पानातून,
आभास ते कवडश्यातून,
सोनपाऊले गगनातून।

वेडी बाकडी साथवियोगी,
पानांशीच मग करती सलगी,
एकांताचे ताप भोगी,
वाट अवघी झाली जोगी.

भक्त एकादशी

जीवनरोग जरा व्याधी । अहं वासना त्यासी बाधी ॥
म्हणोन संजीवन समाधी। ज्ञानदेवे घेतली ॥१॥

तरी भक्तीचा सोहळा । अखंडित वाहे विमळा ॥
भेटती भक्तीच्या ओहोळा । ओहोळ अनेक ॥२॥

भक्तीसूर्य प्रकटला । व्योमी प्रकाश दाटला ॥
चिन्मय चिद्घन कोंदटला । दिठीच्या कठी ॥३॥

भक्तीरस लागे वाहू । आळंदिहूनि निघे पाहू ॥
ग्राम नामे देहू । प्रकटला तुका ॥४॥

तुक्या झाला भणंग । भक्तीत जाहला दंग ॥
विठ्ठल नाम तरंग । मनात उठती ॥५॥

संसार जाहला व्यर्थ । मोह तुटला स्वार्थ ॥
उरला केवळ परमार्थ । उपकारापुरता ॥६॥

अमृताचा यावा वीट । पांडुरंग ऐसा अवीट ॥
विठ्ठलाचे पायी वीट । तुका जाहला ॥७॥

तुटले सारे मोह पाश । देह झाला अवकाश ॥
मृत्यु येणे अवकाश । विधिलिखित सारे ॥८॥

अता विठ्ठला राहवेना । तुका दूर पाहवेना ॥
वियोग कसा साहवेना । कैवल्यधामी ॥९॥

वैकुंठदूत धाडिले । यमनियम मोडिले ॥
भक्त ह्रुदयी भिडले । अद्वैत प्राप्ती ॥१०॥

वैकुंठी पोचली काया । भक्त विठ्ठलाचे पाया ॥
ज्ञानदेवे रचिला पाया । तुका झाला कळस ॥११॥
==================================
सारंग भणगे. ( 9 डिसेंबर 2008)

खुळी

तू होतास माझ्या अंतरात सामावलेला,
मी तुला 'तू' म्हणावे, एवढाच दुरावा होता.

होती अजुनी माझ्या श्वासात जाग तुझी
तू होतास माझा याचा पुरावा होता.

मिठीत गाढ तुझ्या उब प्रेमाची होती,
सहवास अन् तुझा मस्त गारवा होता.

मी रुसले असे नित्य तू म्हणायचा,
मला छेड़ण्याचा तुझा कावा होता.

मी सावली तुझी; तू अस्तित्व माझे,
वेडी असे खुळी मी सा-यांचा दावा होता.
====================
सारंग भणगे. (७ डिसेंबर २००८)

मुक्तपक्षी

उनाड हसतो खुल्या अभाळी
गंधित गातो सोनसकाळी
पानावरती दंवबिंदूंनी
नाचनाचतो प्रभातकाळी.

भिरभिरतो मी कळीपाकळी
शिरशिरतो अन् मऊ लव्हाळी
झरझर पाणी निर्झरगाणी
हुंदडतो अन् अरण्यजाळी.

पावसात मी ढगात राहतो
चिंब धरती दुरून पाहतो
हिवाळ्यातल्या थंडीमध्ये
धुक्यामधूनी मी वाहतो.

ऊन्हाळ्याची सोनझळाळी
ऊन सावली आळिपाळी
किरणांचे ते पोत भरजरी
संध्या येते रम्य सावळी.

ऋतूरंगाची सुरेख नक्षी
निसर्गवैभव माझ्या वक्षी
विहंगम अवघ्या सृष्ठीमध्ये
स्वच्छंद गातो मुक्तपक्षी.
=============================
सारंग भणगे. (ऑक्टोबर 2008)

रीक्त राहिले धुपाटणे

सोलवटलेल्या मनांस आता
कसली पुसता स्वप्ने काय?
आटलेल्या नदास पुसती
आहे तुजला तहान काय?

फ़ाटलेल्या झोळीमध्ये
उगा शोधती शीळे तुकडे,
अंबर कसले तुटले झुंबर
अन् शोधी तारका चोहीकडे.

स्वप्नांनाही भाव असता
भरले असते बाजार तयांचे,
अनंत जखमा देऊन करती
शिवण्यास्तव मोल सूयांचे.

पोळीवरती भूक मोफ़त
जगण्यावर अन् स्वप्ने,
सुख-दुःख गेले वाहून अन्,
रीक्त राहिले धुपाटणे.
=============================
सारंग भणगे. (6 डिसेंबर 2008)

वैधव्य

वैधव्य माळते भाळी
श्रृंगार मोकळ्या गळी
मी भोगूनही अभोगी
भोगतो भोग भोगी

वृक्षाविना लतिका
ग्रीष्मातील कलिका
फ़ुलणे शाप मला
सजणे पाप मला

पापी न काय भृंगखल
गुंजारतो जो उच्छृंखल
कुंतलात गुंतेल यास्तव
विरुप दिसावे त्यास्तव

वीराण व्याकुळ भूमी
पहाणे पाप व्योमी
निवडुंग कोरडे शाप
मृगजळही पाहणे पाप

मरणाचा चेक

मरणाचा तो इतिहास; अन् जगण्याचा अट्टाहास
जीवंत माझ्या मनात जगायची हलकट जिद्द्
पडलेल्या ईमल्यांना सावरण्यास अधिक खांदे तयार
मसणवाटेत घेऊन जाणा-या तिरडीला लावलेल्या खांद्यांहुनही
"राम बोलो भाई राम" चे गजर विरण्याआधीच
घडळ्याचे गजर सुरु,
अन् जीवनाचे न संपणारे 9.07 चे प्रवासही
डोळ्यातल्या अश्रुंच्या मुदत ठेवी
बिनव्याजी पुन्हा रिन्यू होतात
अन् हास्याची दिनवाणी कैश क्रेडिटस्
कायमच डिफ़ॉल्टमध्ये राहूनही
सदाच विचकट लाचार हसत राहतात
जगण्याची बैंक बुडत नाही तोवर सारी खाती चालु ठेवायची
आणि त्या यमदूतानं मरणाचा चेक वठवला
कि दिवाळखोरी जाहीर करत
हा पत्त्याचा डाव आवरायचा
मुंबईला असल्या मरणांचं वावड नाही
हवे असतील तर हवे तेव्हढे भुखंड
स्मशानभूमीसाठी मंजूर करुन आणू
शासनाकडून.......
==============================
सारंग भणगे. (2 डिसेंबर 2008)

आणि बुद्ध हसला!

हे साचले खच प्रेतांचे; प्रेषितांच्या भूमीत,
ना खचले, कच खाऊनी, इमले भस्मीभूत.

तो ताज पहा सरताज उभा होता दिमाखात,
जळुनही उभा आज हा पहा पाहतो खेदात.

रडलो, सडलो, धडधडलो; परी ना पडलो,
पोळुन, रक्तपंचमी खेळुन, मरणाशी लढलो.

उत्तान मान; ही शान; आण अम्हा देशाची,
हे पंचप्राण दिले दान; वाण मग कोण कशाची.

हे युद्ध जे क्रुद्ध; अनिरुद्ध ना थांबायाचे
शत्रुविरूद्ध त्या अशुद्ध; "अन् बुद्धाने हसायचे".
====================================
सारंग भणगे. (6 डिसेंबर 2008)

आकांत.

जीवास मूल्य नाही; नित्य झाले आघात,
राजा करी प्रजेचा.. घात;झाला प्रघात.

थडग्यात जीवंत झाली; अपत्ये अधर्मी,
कर्दमात लोटली जनता; डुकरे नीचकर्मी.

बडदास्त बड्यांची बडी; बोकडे कटली;
खासदारी आमजनांची; गा-हाणी थटली.

स्फ़ोटात फ़ुटली उरे; विदीर्ण शरीरे,
बोचती जखमांची शरे; तुटली शीरे.

पुरात बुडाले कुणी; कुणी कर्जात,
कत्तली दंगली नित्य; प्रदेश कधी जात.

फ़ोडल्या मशिदी मंदिरे; बांधल्या उंच भिंती,
चिणली माणुसकी त्यात; ठेचली धर्मनीती.

त्याग झाला निष्फ़ळ; भोगलिप्सेचे कल्लोळ,
नशा-निराशा-नाशाचे; तारुण्यावर लोळ.

उभा देश जळतो आहे; मानवता भ्रांत,
घणाघाती आघात; अगडोंब आकांत....अगडोंब आकांत.
===================================
सारंग भणगे. (28 नोव्हेंबर 2008).

रेडा ज्ञानियाचा.

असे भाग्य लाभो,
आज व्हावे रेडा,
मुखी गावे वेद,
ज्ञानियाचा वेडा.

अशी व्हावे भिंत,
ज्यावरती आरूढ,
चतुर्वेद साक्षात,
हृदयस्थ व्हावे रूढ.

अशी व्हावे झोपडी,
जीची बंद ताटी,
मुक्ताई ठोठवे जीस,
ज्ञानियासाठी.

अशी व्हावे शिळा,
काय भाग्य वर्णू,
आजन्म पहावी,
संजीवन ज्ञानधेनू.
=======================
सारंग भणगे. (25 नोव्हेंबर 2008)

काजव्यांची वस्ती.

कित्येक गेल्या सकाळी
उजाडलेच नाही तीथे,
कित्येक अंधाररात्री
सरल्याच नाही तीथे.

फ़ुललेली फ़ुले तीथे
फ़ुलताच मलिन झाली,
रोज रात्री पुनःपुन्हा
ती कांता कुलीन झाली.

पोटात पेलताती
वासनांचे विसर्ग,
नरकात उभारले
भोगालयाचे स्वर्ग.

भले कुणी म्हणावे
हे करणे पाप आहे,
मी का न म्हणावे
हे जगणे शाप आहे?
======================
सारंग भणगे. (10 नोव्हेंबर 2008)

कविता

ज्यास आदि त्यास अंत
यमनियम हा सिद्ध आहे
चिरंतन व्हावी चिरंजीव कविता
उन्मुक्त ती अबद्ध आहे.

==========================================
सारंग भणगे. (नोव्हेंबर 2008)

टक्कल

डोक्यावरच्या केसांनी केला, ताळेबंद हरताळ,
मोठे झाले तेव्हापासून, आमचे उजाड कपाळ.

डोकावतो पुंजक्यातून काळ्याभुरट्या केसांच्या,
आशाळभूत पहात असतो, तेलांकडे वासांच्या.

हसतात त्याला सारेच सदा, बसते तरी शांत,
काय करावे त्याने तरी त्याला केसांची भ्रांत.

डोक्यावरती उन्हामध्ये चमकू लागले छान,
उघड्या बोडक्या डोक्यावर डबडबून आला घाम.

तुम्ही म्हणता घर्मबिंदु, आम्ही दंवबिंदु,
तुम्ही म्हणता टक्कल त्याला, आम्ही अर्धेन्दु.

आयुष्यात सा-यांनाच मिळतात अर्धचंद्र,
त्यालाच तेवढे पाहून मात्र हसतात ही बंदरं.

अर्धचंद्र असूनही माथी शंकराला मिळते पार्वती,
डोक्यावर अक्षतांसाठी शोधतोय, मि-या वाटणारी कार्टी.
================================================
सारंग भणगे. (21 नोव्हेंबर 2008)

वेळ

जानकी....
ती 'वेळ'च तशी होती,
रावण जिंकणा-या रामाला,
धोब्यानं बोलण्याची..

अहिल्येला मुक्त करणा-या राघवाला,
सीते, तुझी सुवर्णमुर्ती
अश्वमेध यज्ञाला बसवण्याची...

ती वेळच तशी होती, पृथे....
तुझ्या प्राक्तनाचा समागम
हिरण्यगर्भाशी होण्याची,
आशिर्वचनच शाप होऊन
तुझ्या गर्भात दुःखाचं मूल कि मूळ
जन्म घेण्याची.....

अहिल्येSSS, ती वेळच तशी होती...
तपस्वी गौतमानंही,
संयमाचं दावं तोडून
तुझ्या भाग्याला ढुशी देण्याची,
कुणाच्या लालसेनं
कुणी लाथाडावं
कुणाच्या लाथेतून
मुक्त होण्यासाठी.....

ती वेळच खरेच तशीच होती, रेणूके.....
दुष्टांचं निर्दालन करुन,
उदधिला मागं सारणा-या
चिरंजीव भार्गवानं,
पित्याच्या आज्ञेसाठी
जगन्मातेला परशुचे कंठस्नान घालण्याची..........

कसली ही अभद्र वेळ..........
======================================================
सारंग भणगे. (22 नोव्हेंबर 2008)

अंधार

तिमीराच्या कक्षेमध्ये
शिरला एक किरण
अंधाराला चिरत त्याने
धरले धरतीचे चरण

अंधार झाला अस्वस्थ
अचळ तो ही चाळवला
एकाच छोट्याशा किरणात
तिमीरही मावळला


सावल्या चपापल्या
भिंतीला चिपकल्या
पालींच्या पिलावळी
प्रकाशाने झपकल्या.

सहसा अंधाराला
नको प्रकाशाची सोबत
पहुडल्या अरण्याला
नको जागेची नौबत.
===============================
सारंग भणगे. (22 नोव्हेंबर 2008)

बाजीप्रभुंचे विजयोद्गार

लढेन मी लढेन मी,
मृत्युकडा हा चढेन मी.

धडधडेल ना हे ह्रुदय जरी,
फ़डफ़डतील हे बाहु परी,

शत्रुवरती खड्गविशाखा
अस्मानातून पडेन मी.

शत्रुसेना मृत्युसेना
उडेल दोघांचीही दैना
पराक्रम हा पराकोटीचा
कोटीकोटी मुंड खुडेन मी (1)

धीर नको रुधिर हवे
यमयज्ञाला शीर हवे
तोषवीन मी काळभैरवा
तदनंतरच पडेन मी. (2)

भुजा नव्हे या तरवारी
कंठ नव्हे महातुतारी
ऊर नव्हे ढाल अभेद्य
मृत्युमुशीतून घडेन मी. (3)

आवेश हा वेष नव्हे
त्वेष हा द्वेष नव्हे
रक्त पिऊनी खड्गाने
ऊर फ़ाडूनी रडेन मी. (4)


नरमुंड्या धारूनी रणचंडी
कृतांतकटकाची दिंडी
वाजत गाजत वायुवरती
मृत्युसुगंधित उडेन मी. (5)

दरी नव्हे ही यमोदर
मृत्यु भासे सहोदर
अकाल काळा तोषविण्या
खिंडीमध्ये जडेन मी. (6)

शत्रु भले असो दिलेरीचा
छावा लढतो शीवकेसरीचा
अखेर 'बाजी' जिंकण्यासाठी
खिंडीमध्ये भिडेन मी. (7)

विझण्याचे केवळ एकच कारण
प्राण ठेवले त्यास्तव तारण
फ़ैरी झाडता तोफ़ बुलंदी
मृत्युकड्यावरून पडेन मी. (8)

==========================================
सारंग भणगे. (नोव्हेंबर 2008)

चैतन्य

जीथे सोडला हात त्याने; तिथेच तोड़ बंध त्याचे,
जीवन 'बघ' पुढेच आहे; 'स्वप्न' कशाला 'अंध' त्याचे.

शेष इथे ना काही रहाणे; जीवन म्हणजे फ़क्त वहाणे,
अवशेषही अखेर नश्वर जगी; शोक म्हणजे फ़क्त बहाणे.

जो तुटला तो तुटला; तारेही अवचित तुटताती,
पाणी भासे अखंड तरी; तुषार त्यातूनी फुटताती.

आणा भाका शपथ प्रतिज्ञा; सारेच खेळ अहंकारी,
ठेउनी मागे पिलांस घरटी; पक्षीही जाती दिगंतरी.

पार्थिव अवघे ठेउनी मागे; सारावे जीवन दैन्य,
चिरंतन असे काहीच नाही; केवळ चिद्घन चैतन्य.
===========================
सारंग भणगे. (१६ नोव्हेंबर २००८)

मृत्युभेटी जाताना.....

हा क्षण धन्यतेचा!
हा क्षण पूर्ततेचा!
राजा तव हुजुरा,
हा 'अखेरचा मुजरा'...हा 'अखेरचा मुजरा'...

मनि न उरले कसले किल्मिष
काय पुरावे आता आमिष!
झालो अधीर पुरता अनिमिष
स्वराज्यवेदीवरी; कराया मृत्योत्सव साजरा,
हा 'अखेरचा मुजरा'...हा 'अखेरचा मुजरा'...

प्रगाढ मिठी ही अंधाराची
बारीक चाहूल जनावरांची
जटिल जाळी धीवरांची
हूल देऊनि, हळूच निसटा; या यवन अजगरा,
हा 'अखेरचा मुजरा'...हा 'अखेरचा मुजरा'...

जाता तुमची दूर पालखी
आयुष्याची लिप्सा हलकी
जीजीविषा ही होय शेलकी
सफ़ल होता हेतू तर मग; मृत्युही दिसे गोजीरा,
हा 'अखेरचा मुजरा'...हा 'अखेरचा मुजरा'...

जीवंतपणी ना जरी वाजले
शरीर अलगुज आता सजले
बलिदानाचे सूर पाजले
मृत्युओठी अखेर वाजवा; कि मुरडा या गाजरा,
हा 'अखेरचा मुजरा'...हा 'अखेरचा मुजरा'...

प्रसंग बाका दिलेरीचा
वेढ्यात राजा शिवनेरीचा
नजराणा या शरीराचा
पेश करता होईल कठोर मृत्युही लाजरा,
हा 'अखेरचा मुजरा'...हा 'अखेरचा मुजरा'...

फ़ितवेन अवघे शत्रुशिबिर
लावेन ललाटी त्यांच्या अबीर
भेद खुलता अतीव खंबीर
अभेद्य राहतील राज ऊरी; जरी फ़ुटला शरीर पिंजरा,
हा 'अखेरचा मुजरा'...हा 'अखेरचा मुजरा'...

शत्रुहाती मी मृत झालो
इतिहासातून विस्मृत झालो
तरी म्हणेन कृतकृत झालो
स्वातंत्राच्या सूर्यासाठी; अर्पण शिवबांचा हा हुजरा,
हा 'अखेरचा मुजरा'...हा 'अखेरचा मुजरा'...

===================================
सारंग भणगे. (ऑक्टोबर 2008)

मृत्युसोहळा

इस्पितळाच्या उद्घाटनाचा तो सोहळा होता,
शय्येवरती तळमळणारा जीव कोवळा होता.

वैद्यराज ते अगत्याने स्वागता उत्सुक,
यमराज ते आगंतुक प्राणहरणा उत्सुक.

दिमाख पोषाखांचे त्यांच्या अत्तरांचे सुगंध,
प्राण असती त्या रूग्णाचे श्वासयंत्रात बंद.

उत्तमोत्तम पदार्थांची श्रीमंत अशी मेजवानी,
नसात सुया खोवून वाहते सलाईनचे पाणी.

अभिनंदनाच्या फ़ैरी आणी भेटींचा वर्षाव,
आगाऊ रक्कम चुकता आहे जगण्याला अटकाव.

ग्राहक तो रूग्ण त्यासी पाहती सारे दुरून,
यातनांच्या शय्येवरती दुःखाचे पांघरूण.

भिंतीवरती लिंबूमिरच्या काळ्याबाहुल्या खोचलेल्या,
डोळ्यांभोती झटपटलेल्या काळबाहुल्या नाचल्या.

थाटात बुडाले सन्मान्यजन, परदुःखाचे सोहळे,
कर्जात बुडाले सामान्यजन, रूग्णास मृत्युचे डोहाळे.
===================================
सारंग भणगे. (नोव्हेंबर 2008)

येशीलच तू कधीतरी

अनंत मरणे भोगीत जगे
थोपवून मृत्यु शरपंजरी,
एकच आशा भीष्म निश्चित
येशीलच तू कधीतरी.

शापित संचित घेऊन भाळी
कवच देऊनि कर्ण भिकारी,
रुतता चक्र रथाचे निश्चित
येशीलच तू कधीतरी.

शतशत वधून असुर दानव
श्रांत तरी ना श्याम मुरारी,
अटळ यादवी अनंतास अंती
येणारच तू कधीतरी.

कडाडली ती वीज नभी
उपसून हाती तलवारी,
झाशीवीण जीणे व्यर्थ असता
येशीलच तसाही तू कधीतरी.

घावावरती घाव पडती,
छिन्नविछिन्न छातीवरी,
जीवंत 'बाजी' मरण्यासाठी
येशीलच तू कधीतरी.

मी फ़क्त म्हणालो "प्रेम करा",
अन् तुम्ही चढविले मज सूळावरी,
येशीलच तू कधीतरी पण,
पुन्हा यायचे तुज कधीतरी.

नवदिशांचे आव्हान पेलण्या
भिस्त अमुची शिडावरी
भूतळी वा सागरतळी
येशीलच तू कधीतरी.

आज अखेर युगान्त झाला,
देह अवघा चंदन झाला,
अस्तंगत भास्कर उदधि-उरी,
येशीलच तू कधीतरी.

==========================================
सारंग भणगे. (नोव्हेंबर 2008)

मुक्त मन

एकच दिवस असा यावा, वा-यालाही सुगंध यावा,
प्राणवायु नसेल तरी; श्वास स्वच्छ धुंद यावा.

पिंज-यातले नुसते धावणे; जन्माला या पुजलेले,
क्षण काही तरी मिळावे; थकले डोळे निजलेले.

रहाट आहे चालु सदैव; जगणे कसले सडलेले,
फ़ेकून द्यावे एकदा तरी; खोटे कायदे किडलेले.

नाती ना ती कळलेली; नुसती नियती जुळलेली,
व्हावी निदान एकदातरी; ओली फ़ांदी वाळलेली.

दंग कोकिळा गाण्यामध्ये; पिलास भरविते काऊ,
स्तनामधल्या पाझराने; बाळा घालावे न्हाऊ.

उर्मी सर्वदा उंच उडावे; उगा अन् मग पंख थकावे,
सवंगड्यासह शीतल पाणी; अंगावर कधी शिंपावे.

मुक्त मनाने कधी वाटते; अंबरात मुग्ध विहरावे,
आकाशाच्या भारानेही; क्षितीजावरती पसरावे.
===============================================
सारंग भणगे. (08-11-2008)

मृत्युकविता - 2

निधड्या छातीवरती घेतो; झेलून गोळी शत्रुची,
काय तमा मग निर्भीड आम्हा; येणा-या त्या मृत्युची.

भाऊ पाठचा म्हणेन तुजला; पाठ राखतो सदैव अमुची,
पाठशिवणी खेळत खेळत; चुकवितो छाया मरणाची.

हाती हात सतत त्याचा; सहोदर आहे जन्माचा,
सोबत संगत कुणी नसता; सहवास असतो मृत्युचा.

शत्रुहाती पडण्याआधी; गळाभेट हो मृत्युची,
अनंत मरणे जगण्याहुनी; कुशी बरी ती अटळाची.
==============================================
सारंग भणगे. (03 नोव्हेंबर 2008)

येशीलच कधीतरी तू

पुन्हा जन्म घाली मला फ़क्त मृत्यु
निश्चित संभवतो, मृत्युचाही मृत्यु

येशीलच तू कधीतरी; वादळाची लाट घेऊनी,
तुझ्या वादळाला असेलच की रे मृत्यु.

इतिहास साक्ष आहे; रुतल्या पाठीत खंजिरी,
कधी घात केला नाहीस तू रे मृत्यु.

कुणा मारूनी तू कधी मुक्त केले,
म्हणू का न तुजला दयाळु रे मृत्यु.

तुला कोसताती किती जीवात्मे अनंत,
कसा निर्वीकार राहतोस तू रे मृत्यु.

कधी प्राण घेई कुणा अर्भकाचे,
कठोरा तुला काय नसते काळिज मृत्यु?

तुला प्राण घेणे नसे नवखे प्ररंतु,
कधी प्राण घेता ओशाळलास का रे मृत्यु?

अनिवार्य म्हणती तुला कोण वेडे,
अश्वत्थाम्यापुढे रे तू लाचार मृत्यु.

येशीलच कधीतरी तू, तुला का भिवावे,
दिवसास रजनीचे भय नसते रे मृत्यु.

येशीलच कधीतरी तू, भले येशीलच की रे,
संजीवन ज्ञानदेव झाला तू हरलास मृत्यु.
==============================================
सारंग भणगे. (02 नोव्हेंबर 2008)

"वनमृगजल"

गर्द रानी गहिरी वाट

विशाल वृक्षे वन घनदाट
उदंड वनिता हिरवी लाट
तलम धुक्याचा आंतरपाट
हस्तसरींच्या विराट धारा
पिसाट सुटला वादळवारा
उत्फ़ुल्ल् फ़ुलला हरित पिसारा
मेघ गर्जती तारस्वरा
काय म्हणावे सृष्टीमैथुन
वसुंधरेसह व्योमी मंथन
उचंबळले गगनाचे स्तन
मेघनभांचे धरालिंगन
अजस्त्र उठली ढगात लाट
जळात बुडली प्रांजळ वाट
सरीता वाहे जणू विराट
ताम्रसुरेचा गढुळ पाट
वनचर सारे थरारले
वनवैभवही शहारले
धुरकट अंतर काहुरले
मृग भयकंपित बावरले
वनात उधाण भयाण वारा
वरुन वाहती विराट धारा
मृगास वाटे वाट सहारा
भ्याले पाहून प्रवाह पहारा
वनसृष्टीचा हरित रंग
मृदायुक्त ताम्र जलतरंग
सुवर्ण कांतीचे मृगसारंग
किशोर चित्रीत अद्भूत रंग
================================
सारंग भणगे. (01 नोव्हेंबर 2008)

"मुक्त"

जातेस? निःसंकोच मनानं जा!
जाताना....... घराचं दार घट्ट लाऊन जा,
तुझ्या स्मृतींचा वारा...
दाराच्या फ़टीतून झिरपणार ही नाही..
इतकं घट्ट.
गेल्यानंतर परतायचे सारे मार्ग,
तुझ्या पावलांचे सारे माग...
पुसत जा.
फ़क्त तुझ्या भाबड्या अश्रूंचे...
चारच थेंब त्या पेल्यात सोडून जा,
माझ्यासाठी.
जाताना सगळी भांडी स्वच्छ धुवून..
निथळायला ठेव;
आता ती पुन्हा उष्टावणारच नाहियेत.
त्यावरच आसक्तीचं सगळं पाणी निथळू देत.
सगळं घर स्वच्छ झाडून घे;
सगळी जळमट काढून टाक;
आणी घरभर पसरलेली..
आपल्या सहवासाची क्षणमौक्तीक
वेचून...
एका पॉलिथिन मध्ये गुंडाळून घेऊन जा;
अन् जाताना ती एखाद्या..
कुमारी आगीत टाकून दे.
एकदा सगळ्या खोल्यातून डोकावून जा..
कुठे माझ्या ह्रुदयातील..
तुझी हळवी स्पंदनं दिसतील,
त्यांना तसेच राहू देत,
मला एकांतात साथ द्यायला.
सगळ्या खिडक्या बंद करुन घे,
धुळींची कुठलीच वादळं..
पचवायची ताकद माझ्यात आता नाही.
खिडक्यांचे पडदेही सारखे कर,
अतिथि म्हणूनही प्रकाशाचे किरण मला नको आहेत.
आता या..
अंधारल्या विश्वाचा निकोप निरोप घे,
निरोपाचा हातही न उंचावता.
जाताना एक्दाच मला तुला..
डोळे भरुन पाहू देत,
या अंधारविश्वात..
तुझं वास्तव्य हरपण्यापूर्वी,
तुझं अस्तित्व मला काळजाच्या मखरात...
साठवून घेऊ देत,
जर अश्रूंच्या पडद्यातून..
ते धुसरपणे दिसलं तर.
आता,
अखेरचा निःश्वास घेण्यास,
मी "मुक्त" आहे.
========================================
सारंग भणगे. (Oct. 2008)

नाती

रोज एक अनुभव काहीतरी शिकवतो,,
माणसा-माणसातील खोल दरी दाखवतो.

आपली माणसं म्हणून आपण प्रेम वाटतो,
त्यांच्या मनातला मायेचा झरा मात्र आटतो.

वेदना आपल्या ह्र्दयी अदृश्य कळ मारतात,
मरत चाललेल्या नात्यांचे फ़क्त वळ उरतात.

खंत मनातील आपुल्या आणावी कशी ओठी,
समजणार कोण त्यांना ही नातीच खोटी.

मग उगाच का मैत्रीचे पांघरावेत बुरखे,
सूतच नसेल तर का फ़िरवावेत चरखे?


प्रत्येक अनुभव असा डंख मारत जातो,
अन् नात्यांच्या पक्षांचा पंख विरत जातो.

उरतात फ़क्त पडसाद कुठेतरी पुसटसे,
अन् काळाच्या पडद्यावर जखमी स्मृतींचे ठसे.
======================================
सारंग भणगे. (Oct. 1997)

मीच मला कळेना

कोणास काय लिहू; मीच मला कळेना
माझ्याच अंतरीचे कोडे; माझे मला सुटेना
करू शब्दांचा जरी उदो; भावना जर घुसमटतात
जगाच्या या गोंगाटात माझेच शब्द हरवतात
कोण ऐकणार माझी रड; प्रत्येकच इथे रडतो आहे
रडत रडत एकमेकांस सारेच जण हसतो आहे
सारेच सारखे तरी सुद्धा ही जीवाची स्पर्धा का?
आपला ढोल पिटण्यासाठी हरेक जीव अर्धा का?
मी ही आता एक नगारा घेऊन इथे ऊभा आहे
तोच माझा कर्कश नाद माझ्या भोवती घुमतो आहे.
=======================================
सारंग भणगे. (1996)

स्वप्नपूर्ती

एका भूमीमध्ये पेरली मी स्वप्नांची बीजे,
परी प्रयत्नेवीण एकही बीज नाही रूजे.

या स्वप्नांच्या पूर्तीसाठी कष्ट सर्व उपसले,
दैवा हाती सारे आता मम नेत्र नभी भिडले.

पांढरे ढग आकाशी सारे नेकही काळा मेघ,
बुजेल कशी मग भूमीमधली ही उजाड भेग.

पण आता मज थांबणे हे असंभव वाटतसे,
दैवाकडे जाईन मी उमटवीत पावलांचे ठसे.

म्हणेन "मम पाठीवरती द्या मेघांचे हे ओझे,
अवजड जरी हे वाहत नेईन अंतापर्यंत सहजे".

दैवही माझी परीक्षा घेऊ पाहतसे कठोर,
परी ठावा नसे त्यासी मम मनिचा जोर.

स्वस्वप्नांच्या पूर्तीखातर मी एवढेही न करीन का?
अवजड मेघ घेऊन पाठी मी पुरे न धावीन का?

हा विश्वास सार्थ करीत धावलो कधी न थंबलो मी,
एक ही मेघाचा अंशही न सांडीता आलो मी.

आता या मेघा बरसवीन मम स्वप्नबीजांवर,
एक स्वप्न आणिक पेरीन फ़ुटेल सर्वा अंकुर.

आता हे मेघही झाले बरसण्या आतुर,
ओझे हे जड झाले आता मम पाठीवर.

अन् पहा ते कसे बरसले पूर्ण भरुनी जल,
जसे बाळा पाहताच वाहे आईचे अंचळ.

धन्य झाली ती भूमी बीजे ती धन्यही,
धन्य माझे प्रयत्न अन् धन्य ते मेघही.

हळूच पहा डोकावतसे भूमीमधून अंकुर,
आता स्वप्नपूर्तीचा मंगल दिन नसे तो दूर.


वाजतो माझ्या मनि मृदंग वाजंत्री चौघडा,
शांती सुखाने भरला माझ्या मनाचा हा घडा.

=============================================
सारंग भणगे. (1997)

नैराश्य-हास्य

घनतमी या अवसनभी,
शुभ्र चांदणे चुकून हसावे.
उदास आर्त व्याकुळ नयनी,
प्रसन्नतेचे स्मित दिसावे.

निष्पर्ण रीत्या झाडांवरती,
नवी पालवी जशी फ़ुटावी;
निःशब्द गूढ अधरांवरती
आनंदाची लकेर उठावी.

विराण उभ्या वाटेवरती
तिन्ही सांजेने रंग भरावे,
मरगळलेल्या प्राणांमधुनी
चैतन्याचे मंत्र स्फ़ुरावे.

=============================================
सारंग भणगे. (12/06/2000)

शेवटच्या भेटी

कॉलेजच्या शेवटच्या वर्षी लिहीलेली कविता............

आता मोकळे नभ हे झाले दूर उडाले पक्षी,
घरटे सारे रीते जाहले; कुणी न उरले साथी,
शेवटच्या भेटी; या शेवटच्या भेटी.......

किलबिल सारी शमली आता, खळखळणारी दमली सरिता.
हे विरहाचे गीत अनावर पोळून गेले ओठी,
शेवटच्या भेटी; या शेवटच्या भेटी.......

गेली पाखरे आपुल्या देशी, उजाड वाटा पडक्या वेशी.
सखे सोयरे व्याकुळ सारे तोडून गेले गाठी,
शेवटच्या भेटी; या शेवटच्या भेटी.......

तुटती तारे उजळे मंडल, रीक्त नभ हे वाटे पोकळ.
मनि कल्पता विरहवेदना तुटतुटते पोटी,
शेवटच्या भेटी; या शेवटच्या भेटी.......

कळिकाळाची नदी वाहिली, ॠतूचक्रेही फ़िरता पाहिली.
कळिफ़ुले ही सुकली आता, गंध उरले पाठी,
शेवटच्या भेटी; या शेवटच्या भेटी.......

येऊन गेले वादळ आणिक ठेऊन गेले चित्र भयानक.
उदास नयनि उगा होतसे अश्रूंची दाटी,
शेवटच्या भेटी; या शेवटच्या भेटी.......

सुताविनाही फ़िरतील चरखे; स्वकीय सारे बनतील परके.
नवीन पालवी फ़ुटेल तरीही; भरतील पुन्हा न घरटी,
शेवटच्या भेटी; या शेवटच्या भेटी.......

काऊचिऊचा खेळचि न्यारा; पाणी शिंपूनि घालती वारा.
पुसून अक्षरे गेली सारी; कोरीच उरली पाटी,
शेवटच्या भेटी; या शेवटच्या भेटी.......
=============================================
सारंग भणगे. (1998)

चारोळ्या

पूर्वी कधीतरी केलेल्या चारोळ्याः

1)
काही म्हणतात जगता जगता
जीवनात काहीच उरलं नाही
काही म्हणतात मरताना मात्र
जीवन काही पुरलं नाही.

2)
मृत्युनंतर शरीराला
जमिनीत पुराव
पण तरीही मागे
काहीतरी उरावं.

3)
जगण्यालाही सीमा असावी
पण जगता जगता मरु नये.
मरण यावे सुखाने अलगद
पण मरत मरत जगू नये.

4)
निशा माझ्या उशाशी
चंद्र माझ्या डोईवर
चांदण्याचे पांघरूण अन्
क्षितीज आहे भूईवर.

5)
चन्द्राचे कधीकधी
वाईट वाटते, कारण
तो उगवतानाच
रात्रही दाटते.

6)
रात्र ही वधू असेल
तर माझा नकार नाही,
पण पुत्र म्हणून मात्र
अंधार मला स्वीकार नाही.

7)
आकाशात उडण्यासाठी
आपण पंख पसरतो,
पण मधेच कुठेतरी
आपण आकाशच विसरतो.

मनातील संध्याकाळ.

1) ती सांज

शांत एकांत हा, मंजुळ कोकिळ गान
रम्य श्यामल धुंद द्रौपदीसमही सांज.

किलबिलती पाखरे जाती आपुल्या घरा
शांत निवते ही रखरखती वसुंधरा
दुरुनी कोठुनी, मंदिरामधुनी,
झंझंकारती झांज.
रम्य श्यामल धुंद द्रौपदीसमही सांज.

दूर क्षितीजावरी तो भास्कर रेंगाळतो
शाम येतायेता दिन हळुच ढळतो.
दुरुनी कोठुनी, मंदिरामधुनी,
झंझंकारती झांज.
रम्य श्यामल धुंद द्रौपदीसमही सांज.
=================================
सारंग भणगे. (1989)

______________________________________________________
2) सायंकाळ सावळी

काल मी सावळी सायंकाळ पाहिली,
डोळ्यात तिच्या होती, तांबूस लाली.

मेघांच्या पापण्या ओढलेल्या,
किंचित होते उघडे डोळे.
अन् त्या नेत्रकडातून
बरसत होते रंग आगळे.

सांद्र नेत्र अन् होती पापणी ओली,
डोळ्यात तिच्या होती, तांबूस लाली.


क्षणभरच अचानक ते,
उठे पापणी उघडे डोळे,
मेघांच्या त्या गर्दीमधूनी
तरवारीसम वीज सळसळे.

शुभ्र प्रकाशे ही तीन्ही विश्वे नाहिली
डोळ्यात तिच्या होती, तांबूस लाली.
=================================
सारंग भणगे. (1995)

दिवाळी

दिवाळी अशीही, दिवाळी तशीही
कोणाला कशी कोणाला कशी.

बंगल्यात उजळतात दीप अनेक,
झोपडीत तेवतो दीप एक.
बंगला प्रकाशात नाहिला असे,
झोपडीत तिमिर मावत नसे.

मधुर मिठायांचा बंगल्यात सुवास
दुर्गंधीने झोपडीत कोंदटे श्वास.
हास्याने सारा बंगला भरतो,
झोपडीवासी मूक रडतो.

बंगल्यात फ़टाक्यांची आतषबाजी,
झोपडीत रोज पोटाची काळजी.

एक ठिणगी अशीच उडाली,
झोपडीवर जाऊन पडली.
पेट घेई झोपडी सारी,
ज्वाळांनी वेढली बिचारी.

बंगल्यातील मुले टाळ्या पिटती,
झोपडीतील तान्हे आर्त आक्रंदती.
प्रकाश असाही वेढे झोपडीस,
वावडे त्याचे नसे बंगलीस.

अशी ही दिवाळी, अशीही दिवाळी,
अशी कशी डिवाळी, अशी कशी?
==========================================
सारंग भणगे. (1993)

भारत

भारत

माझा भारत महान;
आहे अतिसुंदर छान.
सुजलां सुफ़लां देश आमचा
वंदन करुया या देशाला
आहे अतिसुंदर छान;
माझा भारत महान.

उत्तरेस हिमाचल असति,
दक्षिणेस तो सागर वसति,
पश्चिमेस रे अरबि आणि
एस तो बंगाल.
माझा भारत महान

शोभा देती कोकणपट्टी,
सह्याद्रीशी हीची रे गट्टी,
भीमा कोयना करिती मस्ती,
महाराष्ट्राची ही शान्
माझा भारत महान.

मिलन होते दक्षिण टोकी,
तीन सागर एकत्र येती,
तिथेच विवेकानंद वसति,
जो ग्यानाची खाण,
माझा भारत महान.
===================================
सारंग भणगे. (1988/89)

सवाल

अंधाराला अंत नाहीये,
प्रकाश कुणी दाखवील काय?

मिटलेल्या कळीचे,
फ़ुल कधी उमलेल काय?

क्षितीजापल्याडच्या नजरेला माझ्या
क्षितीज तरी गवसेल काय?

वाट चुकलेला पांथ मी,
वाट कुणी दावील काय?

तेलात बुडवलेल्या अंतर्यामीच्या वाता,
कुणी कधी पेटवील काय?

स्वर्गाची पायघडी,
माझ्यासमोर उघडेल काय?

जीवनाचं कोडं,
कधी तरी उकलेल काय?

सवालाला माझ्या या,
जवाब कधी मिळेल काय?
========================================
सारंग भणगे. (1994)

जुने स्वप्न

सप्तसूर्यांची झळाळी जेथे
सा-या अवनीवर पसरते,

रात्रही जेथे पौर्णिमा होऊन अवतरते,

जेथे जीवन सरिता प्रेमाचे सूर् आळवते,

वर्तमानाचे पंख जेथे स्वप्नांना लाभते,

सप्तस्वरांच्या मैफ़लीत भान जेथे हरपते,

विद्यादेवी ज्ञानाची माला जेथे गुंफ़ते,

आत्मोन्नतीसाठी जेथे जीवन झटते,

कर्तव्याची कास धरुनी भावनांची भरती येते,

द्वेषाच्या काट्यावरती प्रेमफ़ुल जेथे उमलते,

घेऊन चल गा मला देवा
माझे मन तेथेची रमते
(1989/90)

कनकप्रभा

ओष्ठद्वय ते मकरंदी
कपोल दोन्ही गुलकंदी
लोचन काळे करवंदी
वर्ण गुलाबी जास्वंदी
सरळ नासिका चाफ़ेकळी
शुभ्र हासते सोनसळी
बंद पापणी कमळकळी
भृकुटी रेखीव लहर जळी

भाळी कुंकुम चकाकती
कर्णभूषणे लकाकती
रेशमी कुंतल लहरती
हनुवट; खळी लोभवती
मान नाजूका हंसासम
स्कंध रत्न-मूठीसम
कोरीव कर खड्गासम
गळा कर्दळी देठासम
मधुघट भरीव वक्ष:स्थळ
अग्र माणकी दु-अंचळ
नाभि कस्तुरी परिमळ
कटी-अंगुष्ठी अवखळ
गाली गुलाल लालिमामुखमंडल ते चन्द्रमापूर्णप्रभा तू पौर्णिमाकांचनकांती स्वर्णिमा
मधुराज्ञि तू मधुवंती
रसमाधुरी रसवंती
सुमनसंपदा वासंती
लावण्यविभा दमयंतीशीतल शालीन शीलवती
कुलीन कन्या कलावती
विद्यावैभवी वेदवती
ज्ञानशारदा सरस्वती.

भोंडला

भोंडला भोंडला भोंडला मांडला
या सयांनो या बायांनो
भोंडला मांडला।

रिंगण घालू गाऊ गाणी
नाचू मिळून सा-या जणी
विसरून जाऊ कधी कुणाशी
कोण कसा भांडला।

भोंडला भोंडला भोंडला मांडला

आई अंबेचा गाजर करुया
नारळ ओटी पदर भरुया
शोधा पाहू धरेवरती
आनंद किती सांडला।

भोंडला भोंडला भोंडला मांडला

सुनासासवा जावा जावा
नाती जावी लोभ उरावा
रिंगणात या माणूसकीचा
अध्याय नवा जोडला।

भोंडला भोंडला भोंडला मांडला

अशी वादळे येती....

नव्या वादळाचे,
नवे हे बहाणे,
उध्वस्त दाखले,
नव्याने पहाणे।

कधी वादळाने,
दिली काय हूल,
भकास शांतता,
वादळ चाहूल।

उगा वादळाला,
नको नवी नावे,
कुणी अंतरात,
कुठे ध्वस्त गावे।

'इथे' आदळे,
'तीथे' आदळे,
अंतर बाह्य,
रोज वादळे।

अशी वादळाची,
अजिंक्य दळे,
कशी जीवना,
अधाशी दळे।

जुन्या वादळाची,
नवी ही घराणी,
सुचे भावगीत,
'ते' गाई विराणी।

सृष्टी संगीत

थाप पडली मृदंग वाजला,
थेंब पङता मृद्गंध लाजला।

बोटे हलली वीणा झंकारली,
सुमनांच्या वेली पर्णे शहारली।

ओठ स्फुरले पावा घुमला,
आम्रराई रावा घुमला।

किणकिण घंटा आतुर देवळे,
झिळमिळ हलले अंकुर कोवळे।

छुमछुम पैन्जण पाय थरकले,
लपलप लाटा तोय हरखले।

कीर्तनाचे रंगी झांज पखवाज,
सृष्टीमंदिरी अनाहत आवाज।

मधुरात्र

काही काळापुर्वी सुचलेल्या ओळी, पण त्या पूर्ण केल्याच नाहीत कधी..........

आजही आहे माझ्या मधुरात्र ती लक्षात ग,
चांदणे अवघ्या तनुवर चंद्र अन् वक्षात ग।

उत्तररात्रीतही उतरेना उन्मत्त ते आवेग ग,
उत्तर ना यास उतारा लगाम ना वेग ग।

स्मित ते विसरु कसे स्मरतो हरेक नखरा ग,
लज्जा खोटी रागही लटका, हां भाव तुझा न खरा ग।
=============================

आज त्यात भर घातलेल्या काही ओळी.....
________________________________________

करू नकोस उगाच सये रुसण्याचे रूक्ष बहाणे,
मार्दवाची आर्जवे करून वेडावती शहाणे।

खेळ केला तारकांनी चंद्र वेडावला बिचारा,
पूर ओसरून गेला कोरडा वेडा किनारा।

घे मला जवळि आता दूर लोटू नको गडे,
कोसळावे काय आता संयमाचे उंच कड़े।

रातराणीच्या फुलांचा गंध हां विरेल ग,
निशेस्तव रातकिडा रातदिन झुरेल ग.

धीरे धीरे मचल

"अनुपमा" मधील 'धीरे धीरे मचल......' या अनुपम गीतावरून.....

चाहूल ती येणार कुणी,

डोळ्यात डोह अस्फुट पाणी,

वाहू लागल्या आठवणी।

उभ्या पिकात कुणी शिरावे,

शांत शिवार चाळवावे,

वा-यास कसे आवरावे।

पाउल ते वाजताच,

अलगुज कुजबुजे मनातच,

हळवी हुळहुळ तृणातच।

उगाच वारा पदर हलला,

संथ मनाचा चाळा चळला,

परसात कावळा कळवळला।

स्निग्ध तळ्यास कुणी छेडावे,

जल लहरींचे पेव फुटावे,

आकाशाचे बिंब हलावे।

खोड कुणाची कुणी येईना,

आशा असली जाता जाईना।

सैरभैर मन आवरेना.

आजची अंगाई

आई आपल्या तान्हुल्यावर नेहेमीच प्रेम करते. जुन्या काळी आणी आजही. पण आज 'निंबोणीच्या झाडाखाली.....' ला किती अर्थ राहिला? गोठाच माहीत नाही; मग पाडस कुठून माहीत असणार.
मग काय आजच्या आईने अंगाई गाउच नये काय? कदाचीत ती अशी गाईल का "आजची अंगाई"।
----------------------------------------------------------------------------------------------
निज निज माझ्या बाळा,
रात्रपाळीचा प्रहर झाला।

उद्या सकाळी पुन्हा धावपळ,
सवडीचा ना मिळे एक पळ,
अधुरी निद्रा तुझी चाळता,
तुटतुटते रे काळिज तिळतिळ।

जरी समजते अपुरी सोबत;
कशी थांबवू पळत्या काळा।

पाळणगृही करीता पाठवण,
कितीदा येते तुझी आठवण,
जरी हरपले तुझे बालपण,
भवितव्याची असे साठवण।

संध्याकाळी तुला पाहता;
उरी दाटतो माय उमळा।

इतक्यातच येतील तात तुझे,
घेतील हाती हात तुझे,
विसरूनी भूक तहान शीण,
घेतील मुके गात तुझे।

डोळे भरूनी येते माझे;
पाहूनी पितृप्रेम जिव्हाळा.

वीज म्हणाली निवडुंगा

वीज म्हणाली धरतीला,
निवडुंग तुझ्या मातीला।

निवडुंग म्हणाले गगनाला,
लोळ वीजेचा तव सदनाला।
=======================

फेडू पहातासे माझी वसने,
काटेरी हां निवडुंग निर्लज।
मासोळी ना मी मूढ़ धीवारा,
मी धगधगणारी अस्मानवीज।

निवडुंग हां तटस्थ योगी,
मरूभूमीचे ताप भोगी।
वीज मेनका नाचे तपभंगा,
निर्लेप निवडुंग विकार निरोगी।
=======================

किती कृपण हां निवडुंग बिचारा,
पाण्यास देई अंतरी सहारा।
चल घे फुलवून आले मी,
मेघांचा जलधर पिसारा।

मरूभू ही निर्जल जरीही,
जीवन माझे जरी काटेरी,
स्वयंभू अन् स्वयंपूर्ण मी,
जाळलोळ ना; मी जलधारी।
=======================

क्षणमात्र तळपते गगनगृही,
नाकाम माझी प्रकाशउर्मी.
देहात कोंडली दाहकता परी,
असमर्थ जाळण्या दुष्कर्मी।

जीवन झाले व्यर्थ फुकाचे,
आयुष्य नको हे निवडुन्गी।
तृप्त मी परी तृषार्त जीवा,
निर्वाह माझा निरुपयोगी।
=======================

आठवा ऋतू

अजून स्मरते प्राणसखे; बालपणीचे सर्ग जुने,
शोधत हुडकत श्वानअर्भक; चाळली सारी तृणपाने।

वर्षाऋतूचा अबोध अल्लड; कुतूहलाचा हर्षसोहळा,
पाऊलवाटी पाचूंचा; हिरवा चाफा खलु खुलला।

हासत खेळत अपुले सरले; सांद्र सरल शारद-शैशव,
नीटस वाटेवरती गाफिल; सजले यौवन वसंतवैभव।

पानावारती हिरावाईचे; नवल निरलस विलसत होते,
गंधमधुर पुष्पपल्लव; वाटेवर या तरळत होते।

ऋतू ऋजुता हेमंताची; लेऊन या रस्त्यावरती,
पुन:श्च फुलला बालतरु; ऋतूचक्राचे आरे फिरती।

दौडत आला शिशिर झरझर; झाडोझाडी पानझडी,
संध्याछाया स्वैर लांबल्या; एकटी रडती मुकी बाकडी।

चुरचुरतील हे पर्णसडे; कुरकुरतील जीर्णखोडे,
गाढ मिठीतून थंडीच्या; ग्रिष्माचे पदरव कोरडे।

नयनात साठली अवघी वाट; मनात वाचला जीवनपाठ,
सहा ऋतूतून उमलून आली; प्रीतकथेची जीवनवाट।

वाट पहातो वाटेवरती; जीथे सरले अवघे जीवन,
ऋतू सातवा आठवणीन्चा; आठवा ऋतू पुनर्मिलन.

वैशाख वणवा.

संतप्त सूर्यलाटा;

कोळपले आवार,

कोरड्या नदाचे;

कोरडे थरार।

वृक्षेपण विरली;

वीराट वाळवन्ट,

वैशाख जाळतो;

शुष्क आसमंत।

देहात अग्निदाह;

पेटली वसुंधरा,

अगडोंब उसळले;

वितळला पारा।

अग्निवर्षा कोसळे;

अग्निप्रलय लोटला,

दिठीच्या मिठीत;

पूर्वरंग पेटला।

उन्हाचे प्रासाद;

शयनगृही अंगार,

माध्यान्हीच्या शय्येवरती;

निखा-यांचे श्रृंगार।

भाजली सृष्टी;

संताप ब्रम्हांडी,

सावधान मर्त्या;

कलिकाळाची नांदी

सर्वांग चांदणे

मी चकोर पिसा;

चांदण्यात चिंब,
तू गोड माधुरी;
मधाचा थेंब।


हां देह तुझा;
चंद्ररश्मी रूपी,
हां स्नेह तुझा;
अमृताची धुंद कुपी।

तू प्रेम लोटले;
अशरीर संजीवन,
जणू पीयूष गोठले;
चिन्मय चिद्घन।


तुझी साथ वैभवी;
मोतीयांचे संभार,
तू भावभैरवी;
मालकंस गंधार।


तू शीतल शालीन;
गर्भरेशमी शाल,
यामिनीचे प्रावरण;
चंदेरी विशाल।


हां निळा आसमंत;
नव्हे; माझा कंठ,
तू सर्वांग चांदणे;
तृप्त आकंठ.

सारेच मनासारखे घडेना

एकाच टक्क्याने का चुकावा; बोर्डातला नंबर,

सा-या स्पर्धा जिंकून दुखावी; फ़ायनलला कंबर।

नेहेमीच असते सुंदर कन्या; दुस-याची मैत्रीण,

आवडत्याच विषयाचा निघतो; पेपर नेहेमी कठीण।

नेमकी येते औफीसच्याच वेळी; पावसाची मोठी सर,

शुभकार्यास निघता येते; आडवे काळे मांजर।

इस्त्रीवाला गायब होतो; इन्टरव्ह्यूच्याच दिवशी,

कायमच राहतो नाटकात आम्ही; कलाकार हौशी।

कर्ज घेता त्वरीत चढावा; व्याजाचा टक्का,

पल्याडची संधी येता; रिजेक्ट व्हिजाचा शिक्का।

घाटातच फुटावे नेमके रात्री; गाडीचे टायर,

कागद-कलम नसता होई; जागा आमच्यातला शायर।

यादी आहे अशी बरीच; मोठी लांब लांब,

आवळून बांधली आहे; जीवनाची काचणारी कांब।

कुणास ठाउक काय आहे; नियतीशी आमचा करार,

सारेच मनासारखे घडेना परी; हाच जगण्यातला थरार।

माझे सर्वस्व तू.

नक्षत्रात होतीस तू; मी तुझ्या वक्षात गं,
पौर्णीमेचा चंद्र माझ्या ओंजळीत साक्षात गं।

निरागस बालकाच्या होतीस तू हास्यात गं,
सर्वस्व माझे ओतले मी तुझ्या दास्यात गं।

निर्झराच्या होतीस तू झुळझुळ पाण्यात गं,
मधुमग्न भामराच्या रुणझुण गाण्यात गं।

गानधुंद गायकाच्या होतीस तू सुरात गं,
पुष्पकोशी दाटलेल्या मकरंदी पुरात गं।

प्रजापतीचा होतीस तू पहिलाच हुंकार गं,
सृजनाचे आद्य अक्षर तू अनाहत ओंकार गं.

शयनस्वामिनीची कैफियत.

किती निर्मिल्यास मला तू रे सवता,
रोज रात्रीस असती तुझ्यासंगे कविता।

तू तीला आळवितो; मी तुला रे अभागी,
तू तीच्यास्तव जागा; मी तुझ्यावीण जागी।

शयनमंदिरात गाई आरती आर्ततेची,
रीझवी आसवांना स्वप्ने पूर्ततेची।

तू भाव-शब्द-लेणे कोरण्यात दंग,
हे लावण्य-लेणे भोगण्यात भंग।

शयनमंदिराचे दैवत जर हरपले,
मला पोळूनी मग; काव्य तव करपले।

तुझी जीव-कविता झुरते इथे मी,
तिथे काव्य जन्मे; मरते इथे मी।

तू तोय अन् मी; तुझी भावसरिता,
तू शब्द माझा; तुझी रे मीच कविता,
तुझी रे मीच कविता।

"घोट चांदण्याचा"

चांदण्याचा घोट घेता
ह्रुदयात उमटली चांदणी,
डोळ्यात माझ्या चन्द्र
अन् ओठात मधुर गाणी।

अनंत चांदण्या गगनी
अबोल हळवी प्रीती,
चांदणे पिण्यास आतुर
चातक-चकोर रिती।

नियतीची रम्य मृगया
बाणात घेतला ठाव,
शरपंजरी सुखाच्या
रोमारोमात घाव।

प्रीतमंदिराचा कळस
संतुष्ट; पाय-या तृप्त,
चांदण्यास आळवितो
यामिनीचा भक्त।

चांदणे पिउन झालो,
शरद रुतू मी,
चकोराचे अंतरंग
दररोज जीतो मी।

रक्तवर्णी सूर्य
आरक्त कपोल,
रात्रीच्या ओठात
चांदण्याचे बोल।

तरुतनुवर यौवन
गुलमोहर बहरला,
फांद्यावर पाखरांनी
संसार नवा पसरला।

आता उरले काही
चकोराचे मागणे,
आकंठ तृप्त पिउनी
कैवल्याचे चांदणे.

अंतर-मंथन

अंतरातल्या मंदिरातला देव अंतरी कोंडला।

तंग तो पतंग जो बंधतेशी जोडला।

आरसाचाच हां आसरा अंतरास असा विसरला।

दंशतेचा अंश आहे वंश नृशंस तो पसरला।

व्यथा झाली कथा ज्याची वृथा पारायणे।

अस्त ज्यांचा उध्वस्त ऐशी स्वस्त रामायणे।

हात ज्यांनी घात केला द्यूत त्यांनी मांडले।

हिरण्यवर्णी हरीणाने हरणडाव साधले।

काळजीने का जळे काजळले काळीज।

नाग ओके आग हृदयी धग त्याची वीज।

आतड्याने ताडले तेरड्याचे रंग,

मढे ज्यावर चढ़े त्या तिरडीचे अंग.

तुला जगायचय का?

तुला जगायचय का? तुला जगायचय का?
पाण्यावरच्या एक तरंगा,
तुला तगायचय का?

छोट्या छोट्या स्वप्नांसाठी
आधी झगडलो किती,
कितीही उंच उडलो तरीही
अखेर व्हायचे माती।

चमचमणारा तारा फुटता
तुला बघायचे का?
तुला जगायचय का? तुला जगायचय का?

आज हिरवेगार शेत ते
सुंदर किती हे दिसते,
पीक कापता की करपता
भकास उजाड़ ते होते।

क्षणात लपते इंद्रधनू जे
तुला बघायचे का?
तुला जगायचय का? तुला जगायचय का?

औटघडीचा खेळ अवघा
भातुकलीची भांडी,
आसक्तीचे दास सारे
पिंडी ते ब्रम्हांडी।

अळवावरच्या पाण्यासारखे
तुला वागायचय का?
तुला जगायचय का? तुला जगायचय का?

काव्यप्रपात

करावे काव्यप्रताप,

कोसळावे काव्यप्रपात,

भावनांचे काव्यसंताप,

व्हावी नूतन काव्यप्रभात।

भरवाव्या काव्यसभा,

फाकावी काव्यप्रभा,

नर्तनास काव्यरंभा,

तोषवावी काव्यप्रतिभा।

वर्षाव्या काव्यस्वाती,

उजळाव्या काव्यज्योती,

जुळावी काव्यनाती,

मोहवावी काव्यरती।

फुलावी काव्यफुले,

झुलवावे काव्यझुले,

कर्णोकर्णी काव्यडुले,

तरुलतांवर काव्यखुले।

करावा काव्यविहार,

गुंफावे काव्यहार,

लुटावी काव्यबहार,

ग्रहावा काव्याहार।

पूजावी काव्यपार्वती,

तोषावी काव्यभगवती,

आळवावी काव्यवेदवती,

विनवावी काव्यसरस्वती.

सुप्रभात

प्रसवली घनतिमिर निशा,

उजळल्या बहुरंगात दिशा।

..................................................................

निलनभी रंग पेरुनी खुलली कोरीव नक्षी,

क्षितीजावरती पंख पसरुनी दूर उडाले पक्षी,

हिरण्यगर्भात उजळली उषा,

उजळल्या बहुरंगात दिशा।

..................................................................

काषायवसने लेऊनी आली प्राची क्षितीजावरी,

आरक्त कपोली लुब्ध विहग स्वार पंकजावारी,

स्तवनास हेमप्रभेची भाषा,

उजळल्या बहुरंगात दिशा।

..................................................................

देख; कबीरा रोया

अणुस्फ़ोटाचा मंथर डसला, बुद्ध कसनुसा हसला।

मराठीघाव अनुजावर पडला, अन् चाणक्य रडला।

अस्मितेचा वांड वारू सुटला, सहिष्णुतेचा घडा फुटला।

हाय कंबख्त! ये क्या बोया, देख; कबीरा रोया.

प्रणय प्राणी

तुझा जागण्याचा हां नवा बाज आहे;

उलूक तू तसा घरंदाज आहे।

रे किती चावरा; तुज म्हणू काय श्वान,

रे किती सावरा तुझे आवेग नि भान।

नाग तू विषारी या संगात आहे,

तुला कर्दळीचा तसा नाद आहे।

मकरंद वेचणारा तू असतोस भृंग,

बाहुकोशी कळीच्या गंधात होय दंग।

तसा प्राणीच ना रे; प्रणयात दंगणारा,

प्राणात, प्रिय माझ्या, प्राजक्त हुंगणारा.

नको 'घोट वादळाचा'

वादळ बोलावून येत नाही,
अन् आल्यावर जात नाही।
येताना जे घेउन येतं,
ते जाताना देत नाही।

वादळ पहावीत फ़क्त चित्रात,
जगण्यात त्याचा सोस नको।
निष्कंटक, अभोगी जीवनाला,
मारण्याची भलती हौस नको।

चांदण्याचे वेध बरे,
वादळाचा घोट नको।
जीवनाच्या उंबरठ्यावर,
मरणाची अवचित भेट नको।

वादळ पिउन येतो वारा,
उध्वस्ततेचा खडा पहारा।
यौवनाच्या कोमल तनुवर,
घनदु:खाचा उठे शहारा।

झेलुनी घे अंगावरी,
सागराच्या उन्मुक्त लाटा।
कशास उगा धुन्डाळिसी,
वादळाच्या घनघोर वाटा।

वादळाचा घोट तुझा,
लोट तू माझ्यावरी।
अणुरेणुंचे सृजन तुला,
विस्फोट पण माझ्यावरी.

पुन्हा एक 'घोट वादळाचा'

अव्यक्त प्राजक्त
कसा काय बंदी!
आरस्पानी अश्रु
कसे जायबंदी!


उगा ही निळाई
उभी का तिढ्यात
गत:प्राण भूमी
क्षितीजाच्या पुढ्यात।


बेईमान मित्र
पाखडतो आग
जळणा-या डोळा
बिथरते जाग।


झावळी पडावी
झाड़ कोसळावे
चैतन्याचे दैन्य
मढ्यात मिळावे।


हिणकस कणीस
बेजान दाणा
उगा उगण्याचा
नको नवा बहाणा।


आच चांदण्याची
चेतवू नको रे
अवसअधू विधूला
फितवू नको रे।


करू नको फुकाची
तडिते बतावणी
अलवार तुझी रेघ
कशी दीनवाणी।


कामातुर चन्द्र
आळवण्यात दंग
नाखवा बुडाला
सागरी अथांग।


दुभंग झोपडीत
डोळ्यात अश्रुपूर
पेटलेल्या दुपारी
पा-यातूनी धूर।


करी कोणता व्याध
दु:ख़ास जायबंदी
हां घोट वादळाचा
करणार काय बंदी?

आठवणी भिजलेल्या

त्या आठवणी भिजलेल्या,
नदीच्या काठी रुजलेल्या
त्या आठवणी भिजलेल्या।

ओली राने; गाती गाने,
भिजली पाने; आयुष्याची।
क्षितीजावर स्वप्नात निजलेल्या।
त्या आठवणी भिजलेल्या।

ओला वारा; या जलधारा,
गळतो सारा; आसमंत।
ओंजळीत ज्योती विझलेल्या।
त्या आठवणी भिजलेल्या।

पानोपानी; उदास गाणी,
हां विरहाग्नि; आठवणी त्या।
पिसात झडत्या सजलेल्या।
त्या आठवणी भिजलेल्या.

अतृप्त हाक

शिणलेल्या वाटेवर
रान विणलेले
पहाटेच्या ओठात
गुलाब कोंडलेले।

संन्यस्त देवळात
आर्त आरती
गाभा-यात जीवंत
मंद स्निग्ध ज्योती।

मंद समीर
मधुर वेळ
झाडांची पाने
खेळतात खेळ।

विझलेला वणवा
वणव्याची राख
आगीची भूक
अतृप्त हाक.

स्वामी-पूजन

उदबत्त्या आरत्या धूप; नेत्री पहावे स्वामीरूप.

दुग्ध दहि मधादि स्नान; मुखी असावे स्वामीगान।

कमळ केवडा कुसुमादिक; सदा कंठी स्वामीहाक।

चंदन कस्तुरी अष्टगंध; चित्ती स्मरावे स्वामीछंद।

सद्भावे घालू दंडवत; हृदयी व्हावे स्वामीमूर्त.

रुद्र-प्रपात

हां खवळला सागर,
की फुटले
रणरुद्र संगर?

या कोसळती लाटा,
की पिंजारल्या
शिवकेशजटा?

हे आदळती प्रपात,
की आसूड ओढ़ती
सहस्त्र तडिताघात?

हे फाटले आकाश,
की घुसळले दैत्यांनी
अवघे अवकाश?

या कडाडल्या विद्युल्लता,
की मोडियले
शिवधनु दशरथसूता?

हां अवतरला प्रलय,
की आमंत्रण हे अवचित
पहाण्या यमालय?

हे वादळी थैमान,
की पिसाटले
समस्त सागरी सैतान?

हे आरंभले क्षीरमंथन,
की योजीयले
सृष्टीचे मैथून?

हां कोपला वरुण,
की कोंदटले
चैतन्य चिद्घन?

या आदळती मेघधारा,
की परजली
आयुधे शिवशंकरा?

माय मराठी

उदेsss उदेsss उदेsss उदेsss

गोंधळ मांडिला आईचा
गोंधळ मांडिला
आईअंबे जगदंबेचा
गोंधळ मांडिला
माय मराठी त्रिखंड ख्याती
गोंधळ मांडिला

ज्ञाना-तुका नामा-एका भली संतांची दाटी
भीमा-कृष्णा गोदा-कोयना नीरेच्या काठी।

पोवाड्यातून शाहिर गातो शिवाबाचा इतिहास
परमार्थाला पुरुषार्थ जोड़ती संत रामदास।

फुटती निर्झर कौतुकाचे सह्याद्रीच्या ओठी
अभिमानाने फुलून आली सातपुड्याची छाती।

पंढरीच्या विठ्ठलाचा
गोंधळ मांडिला
माय मराठी त्रिखंड ख्याती
गोंधळ मांडिला

शालीवाहन मर्द गर्जला सुरु शकाची नांदी
मोरोपंत रामजोशी (१)अमर 'अनंत' फंदी।

देवगिरी हे सुराष्ट्र जळतो सुगंध सुवर्ण धूप
खलनाशाय समर्थ आहे चिरंजीव भार्गव रूप।

नंदनवन हे नि'खळ' निरंतर सुंदर कोकणपट्टी
सागरकाठी हापूसगाठी नारळ-पोफ़ळ गट्टी।

पुळ्यावरच्या चिंतामणीचा
गोंधळ मांडिला
माय मराठी त्रिखंड ख्याती
गोंधळ मांडिला

प्रताप-पन्हाळा कोंढण-तोरण राय-राजगड
आर्या-ओव्या भारुड-भूपाळ्या पोवाड़याचे फड।

वि।वा. विं.दा. ना.धों. शांता गोविंदाग्रज (२)"सु.भट"
प्र।के. ना.सी. (३)वि.स. बा.सी. व.पु. (४)"(वि)पु.ल." मधुघट.

लोकमान्य स्वातंत्र्यवीर ते उजले सुपुत्र पोटी
गाडगे'बाबा'(५) चक्रधर गोधड; उजळल्या दिव्य ज्योती।

घाटावरच्या महाबळेश्वराचा
गोंधळ मांडिला
माय मराठी त्रिखंड ख्याती
गोंधळ मांडिला

'गवतालाही भाले फुटती' असे 'सन्यस्त खड्ग
''नटसम्राटा'ची 'वीज म्हणाली धरतीला' स्वर्ग।

बाल; कुमार; सवाई अवघे अवतरले गंधर्व
मृत्युंजयी मराठीचे "स्वामी" ययाती व्यासपर्व।

'विश्वाशी अखिल जडावे अवघे विश्व मराठी'
या मातीशी जुळता नाती लाभती कैवल्यमुक्ती।

जेजुरीच्या खंडेराया
गोंधळ मांडिला
माय मराठी त्रिखंड ख्याती
गोंधळ मांडिला।
===========================================================
काही सुधारणा करून पुन:प्रसारीत.

उदेsss उदेsss उदेsss उदेसस

गोंधळ मांडिला आईचा
गोंधळ मांडिला
आईअंबे जगदंबेचा
गोंधळ मांडिला
माय मराठी त्रिखंड ख्याती
गोंधळ मांडिला

ज्ञाना-तुका नामा-एका भली संतांची दाटी
भीमा-गोदा कृष्णा-कोयना नीरेच्या काठी।

पोवाड्यातून शाहिर गातो शिवाबाचा इतिहास
परमार्थाला पुरुषार्थ जोड़ती समर्थ रामदास।

फुटती निर्झर कौतुकाचे सह्याद्रीच्या ओठी
अभिमानाने फुलून आली सातपुड्याची छाती।

पंढरीच्या विठ्ठलाचा
गोंधळ मांडिला
माय मराठी त्रिखंड ख्याती
गोंधळ मांडिला

शालीवाहन मर्द गर्जला सुरु शकाची नांदी
आर्या गाती मोरोपंत फटका अनंत फंदी।

देवगिरी हे सुराष्ट्र जळतो सुगंध सुवर्ण धूप
खलनाशाय समर्थ आहे चिरंजीव भार्गव रूप।

नंदनवन हे नि'खळ' निरंतर सुंदर कोकणपट्टी
सागरकाठी हापूसगाठी नारळ-पोफ़ळ गट्टी।

पुळ्यावरच्या चिंतामणीचा
गोंधळ मांडिला
माय मराठी त्रिखंड ख्याती
गोंधळ मांडिला

प्रताप-पन्हाळा कोंढण-तोरण राय-राजगड
आर्या-ओव्या भारुड-भूपाळ्या पोवाड़याचे फड।

वि।वा. विं.दा. ना.धों. शांता गोविंदाग्रज (२)"सु.भट"
प्र।के. ना.सी. (३)वि.स. बा.सी. व.पु. (४)"(वि)पु.ल." मधुघट.

स्वातंत्र्यवीर लोकमान्य उजले सुपुत्र पोटी
गाडगे'बाबा'(५) चक्रधर गोधड; उजळल्या दिव्य ज्योती।

घाटावरच्या महाबळेश्वराचा
गोंधळ मांडिला
माय मराठी त्रिखंड ख्याती
गोंधळ मांडिला

'गवतालाही भाले फुटती' असे 'सन्यस्त खड्ग
''नटसम्राटा'ची 'वीज म्हणाली धरतीला' स्वर्ग।

बाल; कुमार; सवाई अवघे अवतरले गंधर्व
मृत्युंजयी मराठीचे "स्वामी" ययाती व्यासपर्व।

'विश्वाशी अखिल जडावे अवघे विश्व मराठी'
या मातीशी जुळता नाती कैवल्याची प्राप्ती।

जेजुरीच्या खंडेराया
गोंधळ मांडिला
माय मराठी त्रिखंड ख्याती
गोंधळ मांडिला.
===========================================================

काही स्पष्टीकरणे:
(१) - अमर भूपाळी
(२) - "सु। भट" - सुरेश भट; परंतु 'सुभट' देखिल.
(३) - वि। स. - वि.स. खांडेकर, वि.स. वाळिन्बे आणी वि.स. पागे सुद्धा.
(४) - "(वि) पु।ल." - पु.ल. देशपांडे, पण विपुल सुद्धा.
(५) - गाडगे'बाबा' - अर्थातच गाडगेबाबा; परंतु बाबासाहेब आंबेडकर, बाबा आमटे, बाबासाहेब पुरंदरे इ. देखिल.

बलात्कार

न्यून तुझ्या षंढत्वाचे ओतलेस आज माझ्यात
काय तुझे राहिलेच आता आज तुझे तुझ्यात।

तू लुटलेस जरी ते मिळालेच न तुजला
हां हव्यास तुझा शमनाचा केवळ सुजला
विखार केवळ माझ्या तनुवरी जरी थिजला
तू आपुल्या तिलांजलीतच रे भिजला।

जा नाग तुझ्या भुकेचा वाढेल रे तुझ्यात।

मी न च मेले पामर तुझ्या फुत्कारात
ओरबाडले सूख तुझे मी माझ्या चित्कारात
दिलेस फ़क्त कायाक्लेश बलात्कारात
खुपतील तुला धि:ककार तुझे धुत्कारत

वारूळ घृणेचे वाढेल घोर तुझ्यात।

तो घाव घणाचा निर्दय मी सोशिला
निरंकुश नामर्दाचा हव्यास मी तोषिला
व्याघ्राने क्रूर जरी मृगास बळे भक्षिला
नरदैत्यास त्या चिरडूनि मी नाशिला

दुर्गा ती अंबिका; रणचंडिका वसे माझ्यात।

कोसळेन मी न नभातल्या ता-यासम
वाहीन उधाणलेल्या वादळ वा-यासम
उडवून लावीन तुज गवताच्या हा-यासम
आरसा न फ़ुटणारा; मी चिरणा-या ही-यासम

खचणारा बुरुज न मी; उत्तुंग कडा माझ्यात।

हे अन्याय पचवतो विचकट हसता हसता
हा समाज नपुंसक पाहत उभाहे नुसता
ठोठवणार दार ना; मी खाणार ना खस्ता
मी वीज जाळणारी; न च सूर्य विझणारा अस्ता

हे वीष तुला संभोगमंथनाचे; अन् अमृता माझ्यात.

इवल स्वप्न

इवल्याश्या फुलाचे स्वप्न फुलू दे, इवल्याशा घरट्यात झुला झुलू दे।

इवले इवले ओठ त्याचे डोळे गोलगोल, चिमुकल्या डोळ्यांची भाषा किती खोल

आभाळाएवढी माया त्याच्या मुठीत तोलु दे

लाल लाल गाल त्याची दुडकी दुडकी चाल, हवा हवा स्पर्श जशी मऊ मऊ शाल

मातेच्या ममतेशी त्याचे सूर जुळू दे

कोवळ कोवळ जावळ त्याचं इवल इवल कपाळ, भाळावरती भाग्यरेखा आखतो रेखीव गोपाळ

गोपाळाचे नाव त्याच्या कंठी रुळू दे

भूताचे भविष्य अन् भविष्याचे भूत.

एकदा एक भूत
आलं पहायला भविष्य
ज्योतीष्याच्या दारात
भेटले त्याचे शिष्य

त्यांनी त्याला हटकलं
त्याला ते खटकल
थांब म्हणता म्हणता
ते दारातून सटकल

घरात थोडं भटकल
एवढ्यात उंदराच पिटुकल
होत मोठ धिटुकल
त्याच्या पायाला चिटुकल

म्हणत,
भूता तुझी स्वारी
ज्योतीष्याच्या घरी
आली कशी बरी
सांगशील का खरी?

भूत म्हणाल,
जगण्याशी तुटल नातं
जीवनाच बंद खातं
मग भविष्य पहायला
आपलं काय जातं

हसत हसत फिदीफिदी
उंदीर म्हणाला त्याच्या आधी
गोष्ट सांगतो साधीसुधी
नको लागू उद्याच्या नादी

मी होतो जंगलचा वाघ
जंगलात एकदा लागली आग
प्राण्यांची झाली भागंभाग
मला आला भलताच राग

ज्योतीषाला दाखवून पंजा
म्हटलं, विचारतो जंगलचा राजा
सांग भविष्यात काय माझ्या
सांग नाहीतर करीन फज्जा

सांगितलं त्यान सारं खरं
कानात शिरलं भयाण वारं
कितीही झाडली जरी खुरं
तरीही झालं त्याचच खरं

दिसतो मी उंदीर जरी
आरशात पहा मला खरी
बिंबात दिसते वाघोबाची स्वारी
पाहून वाटते भीती उरी

भीती उराताली जाईना
मला पाहवेना आईना
उंदीरपण काही जाईना
वाघपण पुन्हा येईना

तर सांगतो दोस्ता भूता
तुझी तर विझली चिता
मग कशाला अहो करता
उगा उद्याची भलती चिंता

भविष्य म्हणजे उद्याचं भूत
कशाला त्याशी जमवायच सूत
अन् आजच व्ह्यायचं उद्याचं दूत
वर्तमानाच्या मानगुटी भविष्याचं भूत

ओळखा पाहू??????

नितदिन येतो भल्या पहाटे;
सुरु करण्या जीवन च-हाटे।

निर्वीकार जो रुतुचक्रा;
उन वादळ पाउस वारा।

सा-यांवरती होउन आरूढ़;
येणे त्याचे अनिवार्य रूढ़।

उरला केवळ उपकारास्तव;
शरीर पोसण्या मानवांचे,
जीवनक्षीर नित्य वाहतसे,
दान देतसे गोरसाचे।

अन् मागतसे केवळ;
काही कवड्या प्रतिमाही।
अन्नदान करण्या गोमातेला;
हां मोबदला काय क्षुल्लक नाही?

देतसे अवघे धन केवढे,
गोरस; दही; नवनीत; तूपाचे।
नीर-क्षीर विवेके करुया,
चिंतन या गो-भूपाचे।

= दूधवाला

घोट वादळाचा

वादळाचा घोट घेता
कंठात दाटले मेघ
डोळ्यात पावसांच्या सरी
काळजात वीजेची रेघ।


दुभंगलेले शरीर अवघे
अभंग असे परी दु:ख
उसवलेले श्वास आणिक
छातीत पेटली राख।

नियतीची क्रूर मृगया
बाणात अडकले प्राण
झटपटणा-या शरीरात
कोंडले मृत्यूचे प्राण।

भग्न मंदिराचा कळस
फुटका; पाय-या फुटक्या,
विदीर्ण जीवनास खाताना
मारीतात गिधाडे मिटक्या।

अग्निजीव्हा दुपारच्या
भाजतात अवघे अंग
साळिंदर बोचतो नुसता
ह्रदय कोरण्यात दंग।


रक्ताळलेला सूर्य
वेदनांची लाही लाही
क्षितीज लुप्त झाले
"ते" यातानांनाही नाही।

कोसळले निष्पर्ण वृक्ष
घरटी सारी लवंडली
मृत्युच्या कवेत पिल्ले
एकमेकात तंडली।

आता उरले केवळ
निनादहीन आकांत
फाटलेल्या आभाळी
उध्वस्त सृष्टीचे शांत.

शिल्प-रंग

मेघांच्या गर्दीमधूनी
इंद्रधनू अवतरले
शिल्पाच्या कुंचल्यातूनी
स्वप्नात रंग उतरले।

शिल्प असे स्वप्नातले
सत्यात कसे अवतरले?
त्या मोहक शिल्पावरती
रंग कसे पसरले?

निळ्या विभोर आकाशी
जसा उडावा पक्षी
शिल्पाच्या भाळावरती
खुले रंगीत नक्षी।

युगायुगांची नाती जुळवी
जीवनाचा शिल्पकार
जीवनाचे रंग खुलवी
रंगकर्मी कलाकार.

शिल्प जे स्वप्नात पाहिले
अमूर्त ते मूर्त जाहले
मूर्तीवारती रंगात लिहीले
शिल्पा-सारंग सार्थ जाहले.

अनुप्रास

अनुप्रास हां माझा आवडता अलंकार। त्यात एक मस्त मजा आहे. त्यात रचलेल्या काही रचना इथे पेश करतो. त्यात अर्थ आणी गेयता जपण्याचा यत्न केला आहे. बघा आवडतात का.

#१#

प्रसन्न प्रभाती पवन पसरवी परिमळ प्राजक्ताचा

रात्र रुसूनी रंगी रंगला रत्नाकर रवीरश्मिंचा

#२#

कमळकळिसम कपोल कोमल कामलुब्ध करती

कुंतल काळे कमनीय काया कनकप्रभेसम कांती.

सोनसकाळी प्रातःकाळी सुर्यप्रभेची स्वर्णझळाळी
सायंकाळी कातरवेळी संध्याव्याकुळ सांजसावळी


गोप गोकुळी गवळण गाती गिरीधर तुही गा ना! गा ना!
कृष्ण-गोपिका काकुळतीने केकाटती त्या "कान्हा कान्हा"

राहून गेले; जगायाचे

जगता जगता राहून गेले
राहून गेले; जगायाचे।
मातीमध्ये बीज पेरूनी
राहून गेले; उगायाचे।

आकाशाचे छप्पर होते; जावे तिकडे;
चहूकडे,
फिरता फिरता आकाशाला
राहून गेले; बघायचे।

जाईजुई प्राजक्ताचे परसात होते
नित्य सडे,
सुगंध बकुळी निशिगंधाचे
राहून गेले; हुंगायचे।

होती झाडे हिरवी; डोंगर निळे;
त्यांचे उभे कड़े,
गर्दीमधूनी माणसांच्या
राहून गेले; निघायचे।

जगता जगता राहून गेले
राहून गेले; जगायाचे.

गणिते

वायद्याने द्यायचे जे
कायद्याने द्यायचे का
वायाद्याची होती बाक़ी
कायद्याची वजाबाकी

काय त्याने मागितले
काय केले मी ही वजा
बेरजांच्या चुका होत्या
की चुकांच्या बेरजा?

भागिले जे गुणायचे
गुण याचे भागिले
भू-गोलासही त्रिज्येने
माणसांनी विभागले

चुकली सारी गणिते
गणती चुकांची न मांडली
व्याज वाढले वायद्याचे
निर्व्याज नाती सांडली.

शोध पूर्णत्वाचा

दे मला आलिंगन मृत्यो
कवळून घे मज बाहुपाशी
जीवनाचा उपासक जरी मी
ऊगमासाठी ऊपाशी।

जन्मलो शून्यातचि
शून्यातचि परतायचे
अंतात ऊगम पावलो
अनंतात लीन व्हायचे।

शून्यात काही न्यून नाही
पूर्णात त्या ना अन्य काही
पूर्णतेची होय पूर्तता
पूर्णात त्या शून्यही नाही।

ना अनादी ना अनंत
त्यास आदि ना अंत
तो पूर्ण केवळ पूर्ण आहे
ना जन्म ना तो हन्त

पूर्णाकडून पूर्णाकड़े
हां प्रवास त्या अंतरात आहे,
पूर्ण ते अन्य कुठेच नाही
शोध तुझ्या अंतरात आहे।



मृत्यु, मला आलिंगन दे. तुझ्या आलिंगनातुन मी उगामाच्या, अर्थात्, इश्वराच्या जवळ जाइन. मी जरी जीवना वर प्रेम करणारा असलो, तरीही उगमासाठी, अर्थात्, इश्वरासाठी मी सदैव उपाशी आहे.मी जन्मलो ती अवस्था शून्य असावी. अशी अवस्था जी भाव-भावना इ. च्या अतीत आहे. त्याच शून्य अवस्थेत आपण मृत्युनंतर जायचे आहे; परतायचे आहे. जन्म आणी मृत्यु हे एकाच आशा त्या शून्य अवस्थेत होतात. म्हणजे आपण जन्मतो ते त्याच अंत अवस्थेत; अर्थात्, जीवनाचा अंत आणी उगम, म्हणजेच सुरुवात, ही एकाच अवस्थेत होतात. अर्थात् अन्तामधेच उगम होतो. पण तो उगम हां पुन्हा अन्ताकडे जाण्यासाठी नसावा, तर अनंतात, अर्थात्, चिरंतन; शाश्वत अशा अनंततत्वात विलीन होण्यासाठी त्या तत्वापुढे लींन होण्यासाठी असावा.शून्यात कसलेच न्यून नाही, कारण ती अवस्थाच पूर्णावस्था आहे. पूर्णामध्ये न्यून कसे असेल? त्या पूर्णावस्थेमध्ये पूर्णतेवाचून अन्य काही असणेही शक्य नाही. जेव्हा त्या पूर्णतेची पूर्तता होते; म्हणजे आत्मा पूर्णावस्थेला जातो, तेव्हा त्या पूर्णात शून्यही उरत नाही. शून्य हे पूर्ण आहे; पण पूर्ण म्हणजे केवल शून्य नव्हे. शून्य हे पूर्णाचे केवळ दर्शन आहे. पूर्णतेच्या पूर्ततेत शून्यही गळून पड़ते; गळून पडले पाहीजे.तो अनादी अन् अनंत; अर्थात् ज्यास आदि किंवा अंत नाही, असा आहेच, पण तो अनादी अनंत या संकल्पनांच्याही अतीत; अर्थात्, पलिकडे आहे. त्यास आदि आणी अंत नाही ही झाली वस्तुस्थिती, पण पूर्ण अवस्थेमध्ये आदि किंवा अंत यांना स्थानच नाही. त्यामुळे तो अनादी अनंत असूनही तो 'ना अनादी ना अनंत' असा होतो.तो केवळ, निव्वळ शुद्ध पूर्ण आहे, अन्य काहीच नाही. त्यास जन्म नाही, अथवा तो हन्त, म्हणजे ज्याचा अंत करता येइल असा नाही, हे वेगळे सांगणे न लगे.'हां प्रवास'; अर्थात्, जीवन, पूर्णाकडून पूर्णाकडे आहे. जीवन दुसरे काही असूच शकत नाही. 'एकोहं बहुस्याम' या संकल्पातून जीवन नावाचे म्रुगजळ निर्माण झाले. त्यामुळे या जिवानापुर्विचे अस्तित्व हे पूर्णच होते; आणी जीवनाचे अंतीम ध्येयही पूर्णत्व हेच असल्याने, जीवन हां प्रवास पूर्णाकडून पूर्णाकडे या दरम्यानचे अंतर (distance) आहे. आणी हे पूर्णत्व जे जीवनाचे, किंवा समग्र सृष्टीचे, अंतिम ध्येय आहे, ते पूर्णत्व या जीवनाच्या अंतरात शोधण्याची गरज नाही, कारण ते अंतिम ध्येय हे आपल्या अंतरातच आहे.इथे कवितेची सुरुवात कवितेच्या अंताशी मिळते, आणी ही कविता पूर्ण होते.

तू.......अन् मी...

ज्या स्वप्नांनी रात्री बहरतील
त्या स्वप्नी तू येशील का?
माझ्या मनीच्या अंबरातील
इंद्रधनू तू होशील का?

जगण्यास ज्या तू अर्थ दिला
जीवनातील त्या तू प्रभात का?
अवकाशी खुले तारांगण ज्या
त्या रात्रीच्या तू नभात का?

ज्या पुष्पाला तू गंध दिला
त्या पुष्पातील तू पराग का?
ज्या दो-यास तू बंध बांधला
त्या दो-याचा तू पतंग का?

ज्या पंखांनी आकाश खुले
त्या पंखातील तू उर्मी का?
ज्या चित्रात रंग भरले
त्या चित्राची तू रंगकर्मी का?

ज्या शब्दांना ध्यास तुझाच
त्या शब्दांची तू कविता का?
जी तृष्णेचे शमन करते
खळखळती तू ती सरिता का?

ज्या तीराला दिशाही नव्हती
त्या तीराचा तू वेध का?
ज्या मुखी तू शब्द फोडला
त्या मुखीचा तू वेद का?

ज्या पुरुषास तू अर्थ दिला
त्या पुरुषाचे तू वीर्य का?
ज्या गगनी तिमिर होतो
त्या गगनातील तू सूर्य का?

ज्या पांथास तू वाट दिली
त्या पांथाचा तू शोध का?
ज्या हुंकाराने ओंकार स्फुरला
तो अनाहत तू निनाद का?

अशा अनाहत स्पंदनांची
तू अमूर्त स्फुर्ती का?
आत्म्याच्या या शिवालयातील
लखलखती तू ज्योती का?

सावल्या

मृत्युस भीत नाही बेगुमान त्या सावल्या, मृत्युस म्हणती त्या जीवनाच्या सावल्या.

प्रकाशात ज्या जन्मल्या तमात त्या हरवल्या, एकांतात धावल्या निष्पाप त्या सावल्या।

नृशंस झाली श्वापदे भेसूर त्यांच्या सावल्या, दैत्यास त्या पाहूनी सर्द/क्रूर/दूर झाल्या सावल्या.

मूड न्हाई आज

साला हलकट मेला,

मुडद्याला ..........म्हने मूड न्हाई आज

म्हून घातलीन लाथ कुत्र्यान।

म्हनं 'मूड न्हाई आज'।

गेल्ये तर सगली शेवा करून घेताना

वाटली न्हाई लाज।

पाय दाबून घेतले,

खोली आवरून घेतली.....

ग्लासात दारु वोतली,

आन म्हनल मुडद्याला

सायेब, मूड बनवू का?

तर बेण म्हनत कसं

'मूड न्हाई आज'

.......

जाव दे ग,

सोड तुझी किरकिर।

मिळल की दुसरं घिराईक।

नगं आता दुसरं,

'मूड न्हाई आता आज'।

चंपे, गप राहा गुमान,

काकी घाललं लाथ

मूड न्हाई आज म्हनलिस तर

......

चिंगे, आपल्याला बी कधी म्हनता येइल का ग?

काके, आज मी येनार न्हाई धंद्याला

आपला

"मूड न्हाई आज"...........